Tần Thủy Hoàng là Hoàng đế đầu tiên thống nhất Trung Hoa sau khi tiêu diệt sáu nước chư hầu chấm dứt thời kỳ Chiến Quốc. Tần Thủy Hoàng là người lãnh đạo đội quân "hổ lang chi sư" (ý chỉ: Một sư đoàn dũng mãnh như hổ, giảo hoạt như hồ, kỷ luật nghiêm minh như lang) chinh phục sáu nước, trở thành Hoàng đế năm 38 tuổi.
Tuy nhiên, sau khi hoàn thành sự nghiệp thống nhất Trung Hoa vĩ đại, Tần Thủy Hoàng - người bị ám ảnh bởi bất tử, qua đời ở tuổi 49. Về vấn đề này, các nhà sử học cho biết có ba giả thuyết về cái chết của Tần Thủy Hoàng.
Nhà sử học đại lục Kỷ Liên Hải cho biết, nguyên nhân cái chết của Tần Thủy Hoàng là một bí ẩn và có nhiều lời đồn trong dân gian. Tuy nhiên, có ba giả thuyết chính được xem là thuyết phục hơn cả.
Thứ nhất, đối với những người đam mê thuyết âm mưu, họ quan tâm đến "thuyết bị mưu sát". Theo đó, Tần Nhị Thế Hồ Hợi được cho là kẻ đã lên kế hoạch mưu sát cha ruột mình để lên ngôi Hoàng đé. Giả thuyết này bắt nguồn từ tiểu thuyết "Tần Thủy Hoàng chi tử" của nhà văn Quách Mạt Nhược. Hồ Hợi được cho là liên thủ cùng thái giám Triệu Cao hại chết Doanh Chính Tần Thủy Hoàng để lên ngôi.
Giả thuyết thứ hai là "chết vì làm việc quá sức". Tần Thủy Hoàng đã dành nhiều công sức để tiêu diệt 6 nước chư hầu, xây dựng Vạn Lý Trường Thành, xây dựng cung điện A Phòng, xây dựng lăng mộ Lý San. Do lao lực quá sức, nhiều người cho rằng cơ thể Tần Thủy Hoàng đã vượt quá sức chịu đựng của con người nên phát bệnh mà chết.
Giả thuyết thứ ba cũng là giả thuyết được cho là thuyết phục nhất. Theo đó, nguyên nhân cái chết của Tần Thủy Hoàng là do bị ngộ độc thủy ngân. Sau khi Tần Thủy Hoàng hoàn thành đại nghiệp thống nhất, ông ta bị ám ảnh bởi vấn đề trường sinh bất tử. Tần Thủy Hoàng tin rằng trên đời này có loại tiên dược giúp con người bất tử.
Bản chất con người là có những suy nghĩ như vậy, đáng tiếc Tần Thủy Hoàng đã không áp dụng phương pháp đúng đắn để kéo dài tuổi thọ của mình, ông cũng tin vào những kẻ dị giáo và cái gọi là pháp sư luyện chế thuốc tiên. Trong những năm tháng cuối đời, Tần Thủy Hoàng bỏ nhiều công sức đi tìm kiếm thuốc trường sinh. Thậm chí, ông còn cử một người đặc biệt đi tìm kiếm. Một ngày nọ, một người được cho là đã luyện chế ra loại thuốc trường sinh bất tử xuất hiện, người này chính là pháp sư nổi tiếng thời đó - Hàn Đông.
Hàn Đông có thuật luyện đan, nhưng cũng không phải cao thủ, cũng chưa luyện chế ra bất kỳ loại đan dược nào. Hắn tìm đến Tần Thủy Hoàng hoàn toàn là vì lợi ích cá nhân. Hàn Đông tâu với Tần Thủy Hoàng rằng bản thân đã tìm ra một loại tiên dược đặc biệt có tên là "Nguyên thủy". Theo lời Hàn Đông, chỉ cần Tần Thủy Hoàng cho phép điều chế, hắn sẽ luyện ra loại nước tiên dược này và đế vương chỉ cần uống loại tiên dược này hàng ngày sẽ đạt được cái gọi là "bất tử", Tần Thủy Hoàng không hiểu điều này nên không nghi ngờ gì và liên tục uống. Sau này, khi sức khỏe sa sút Tần Thủy Hoàng vẫn tin rằng loại nước "Nguyên thủy" này sẽ giúp ông thực hiện được tâm nguyện của mình. Tuy nhiên kết quả lại phản tác dụng và ông qua đời khi mới 49 tuổi.
Vậy chính xác thì nước tiên dược "Nguyên thủy" là gì? Sau khi được nghiên cứu bởi các nhà khoa học sau này và dựa trên các thành phần được ghi nhận chiết xuất từ tư liệu và các nguyên liệu khoáng chất khác, cái gọi là “nước nguyên thủy” này là một thứ rất phổ biến, đó chính là thủy ngân.
Thủy ngân vốn là một kim loại nặng, chưa kể khi uống vào sẽ khiến con người bị ngộ độc. Tuy nhiên, Hàn Đông cũng là ngẫu nhiên phát hiện ra khoáng chất này. Hắn không biết loại nước "Nguyên thủy" này lợi hại đến mức có thể giết người. Nếu biết có lẽ Hàn Đông cũng chẳng dám cho Tần Thủy Hoàng uống mỗi ngày.
Nhiều người cho rằng, Tần Thủy Hoàng đã bị nhiễm độc thủy ngân do uống quá nhiều. Việc uống đều đặn một lượng thủy ngân hàng ngày sẽ dẫn đến nội tạng suy yếu, thối rữa, cuối cùng chết vì nhiễm độc.
Ngay cả khi sắp qua đời, Tần Thủy Hoàng vẫn ra lệnh cho cấp dưới ngâm xác mình trong "Nguyên thủy". Đây cũng là lý do ngôi mộ của ông chưa đầy kết giới thủy ngân với trữ lượng cực kỳ khổng lồ. Tới nay, vẫn không ai dám khai quật lăng mộ Tần Thủy Hoàng vì có quá nhiều thủy ngân bên trong.
