Ông Shoigu dự lễ đặt vòng hoa tại mộ các Chiến sĩ vô danh ở Moscow hồi tháng 2. Ảnh: Sputnik.

Nguyên Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergey Shoigu tên đầy đủ là Sergei Kurugetovich Shoigu, mang quân hàm Đại tướng. Ông sinh ngày 21/5/1955 tại thành phố Qaidan, tỉnh tự trị Tuva, Liên Xô (nay là Cộng hòa Tuva, Nga). Ông tốt nghiệp Khoa Kiến trúc, Viện Bách khoa Snoyarsk, Trường Đại học KLA năm 1977.

Về con đường chính trị, ông Shoigu thậm chí hiện diện tại trung tâm bộ máy quyền lực của Moscow trước cả Tổng thống Putin. Ông bắt đầu làm Bộ trưởng Tình trạng khẩn cấp năm 1994, dưới thời cựu Tổng thống Boris Yeltsin, khi ông Putin hầu như còn "vô danh" ở Nga.

Khi đó hình ảnh của ông Shoigu trở nên quen thuộc với người dân Nga khi ông liên tục di chuyển khắp đất nước để điều phối xử lý các thảm họa như tai nạn máy bay và động đất.

Năm 2012, Tổng thống Putin bất ngờ chọn ông Shoigu, người đang giữ chức thống đốc tỉnh Moscow, làm Bộ trưởng Quốc phòng, thay thế người tiền nhiệm Anatoly Serdyukov sau khi quan chức này vướng vào bê bối tham nhũng.

Bộ trưởng Shoigu sau đó điều phối thành công nhiều hoạt động lớn của Quân đội Nga, bao gồm chiến dịch can thiệp tại Syria hồi năm 2015 nhằm hỗ trợ chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad, đồng minh thân cận của Moscow, chống lại phiến quân Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng và lực lượng nổi dậy.

Trong sinh nhật lần thứ 65 của Bộ trưởng Shoigu, Tổng thống Putin đã trao cho ông "Huân chương vì Tổ quốc", một trong những phần thưởng cao quý nhất tại Nga.

Ông Putin bắt tay ông Shoigu khi cả hai tới thăm Học viện quân sự ở Krasnodar, Nga, hồi tháng 3. Ảnh: Topwar.

Tuy nhiên, ngày 12/5, Tổng thống Putin bất ngờ đề cử ông Andrey Belousov, cựu phó thủ tướng kiêm nhà kinh tế học, làm Bộ trưởng Quốc phòng thay ông Sergey Shoigu và ông Shoigu sẽ đảm nhiệm chức Thư ký Hội đồng An ninh Quốc gia Nga.

Theo giới phân tích, 5 lý do chính khiến ông Shoigu không được Tổng thống Putin chọn làm Bộ trưởng Quốc phòng trong nhiệm kỳ mới của ông là vì:

Thứ nhất, ông Shoigu đã làm một nhiệm kỳ lâu dài. Đã gần 12 năm kể từ khi Tổng thống Putin bổ nhiệm ông Shoigu làm Bộ trưởng Bộ Quốc phòng vào tháng 11/2012. Khoảng thời gian này quả thực đủ dài, nên việc điều chỉnh là bình thường.

Thứ hai, những điều chỉnh phù hợp đối với nội các mới của ông Putin. Tổng thống Putin đã tuyên thệ nhậm chức tại Điện Kremlin vào ngày 7/5 và bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống thứ năm của ông.

Vì vậy, nội các của ông chắc chắn sẽ cần phải điều chỉnh, bao gồm cả việc liệu Thủ tướng Mishustin có còn giữ chức thủ tướng hay không? Tuy nhiên nội các mới phải có những thay đổi, nên việc ông Shoigu rời nhiệm sở là chuyện bình thường.

Ông Sergey Shoigu, nguyên Bộ trưởng Quốc phòng Nga. Ảnh: RIA Novosti.

Thứ ba, ông Shoigu vẫn còn những sai sót trong nhiệm kỳ của mình. Việc Tổng thống Putin bổ nhiệm nhiều quan chức dân sự làm bộ trưởng quốc phòng, chẳng hạn như ông Belousov, người thay thế ông Shoigu lần này, cũng là một người phi quân sự.

Cuộc rút lui chiến lược của ông Shoigu vào mùa thu năm 2022 vẫn còn bị chỉ trích; ông Prigozhin, lãnh đạo Tập đoàn lính đánh thuê Wagner, đã tìm cớ tiến hành một cuộc đảo chính thất bại. Khẩu hiệu là để dọn sạch phe của hoàng đế, và “phe” này chính là của ông Shoigu.

Mặc dù cuộc đảo chính cuối cùng thất bại và ông Prigozhin chết trong một vụ tai nạn máy bay, ông Shoigu lẽ ra phải chịu một phần trách nhiệm nhất định trong vụ việc này. Tuy nhiên, ông có mối quan hệ đặc biệt tốt với  Tổng thống Putin và vẫn được ông Putin cứu.

Thứ tư, cuộc xung đột Nga-Ukraine cần bước vào giai đoạn mới. Phải biết rằng cuộc chiến thực chất là về kinh tế. Lần này, tân Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Belousov là phó thủ tướng, chuyên trách về kinh tế Nga; điều đó thể hiện đầy đủ rằng ông ta rất có năng lực nên Tổng thống Putin rất coi trọng ông.

Điều này càng khiến Tổng thống Putin kỳ vọng ông Belousov sẽ hội nhập được nền kinh tế thời chiến của Nga; đồng thời có thể sẽ liên quan đến việc quản lý các khu vực của Ukraine mà Nga đã sáp nhập.

Xung đội Nga-Ukraine đang diễn ra ác liệt, nhưng việc Điện Kremlin thay Bộ trưởng Quốc phòng cũng là điều bình thường. Ảnh: RIA Novosti.

Hiện Quân đội Nga đã điều chỉnh chiến lược, chiến thuật và đang mở “chiến trường thứ hai” ở phía bắc, tiến gần Kharkov, thành phố lớn thứ hai Ukraine. Do vậy việc thay Bộ trưởng Bộ Quốc vào thời điểm này cũng là một kiểu “làm mới” lại quân đội.

Thứ năm, Quân đội Ukraine đã thích nghi với phong cách của ông Shoigu. Suy cho cùng, ông Shoigu đã tại vị quá lâu và Ukraine đã thích nghi ở một mức độ nào đó, việc điều chỉnh kịp thời vào thời điểm này là điều bình thường.