Với mục tiêu đóng góp vào nỗ lực chung để cải thiện tình trạng dinh dưỡng của bà mẹ và trẻ em tại Việt Nam, từ ngày 17 đến ngày 20.8.2021, Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em, Bộ Y tế và Công ty Ajinomoto Việt Nam phối hợp với Sở Y tế tỉnh Yên Bái và tỉnh Lào Cai, cùng tổ chức Tập huấn trực tuyến triển khai “Xây dựng thực đơn cân bằng dinh dưỡng cho phụ nữ mang thai, bà mẹ cho con bú và trẻ em từ 7 tháng đến 60 tháng tuổi” đến các Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật tỉnh, Bệnh viện Sản nhi, Bệnh viện Đa khoa tuyến tỉnh có khoa sản và các Trung tâm y tế tuyến huyện tại địa phương. Đây là chương trình nằm trong chuỗi hoạt động thúc đẩy triển khai Phần mềm cho toàn bộ hệ thống y tế trung ương và tuyến tỉnh toàn quốc theo chỉ đạo của Bộ Y tế, bắt đầu từ tháng 3.2021.

Với mục tiêu cải thiện tình trạng dinh dưỡng cũng như chăm sóc sức khỏe của các bà mẹ và trẻ em, Công ty Ajinomoto Việt Nam đã phối hợp với Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em và Viện Dinh dưỡng Quốc gia, Bộ Y tế phát triển Phần mềm “Xây dựng thực đơn cân bằng dinh dưỡng dành cho phụ nữ mang thai, bà mẹ cho con bú và trẻ em từ 7 tháng đến 60 tháng tuổi”.

Sau khi đăng ký tại trang web https://dinhduongmevabe.com.vn/, các bà mẹ đã có quyền truy cập vào tất cả những chức năng vô cùng hữu ích trong phần mềm. Chức năng đầu tiên phải nhắc đến là Cung cấp ngân hàng thực đơn cân bằng dinh dưỡng. Các bậc phụ huynh có thể lựa chọn hàng ngàn thực đơn phù hợp với khẩu vị và điều kiện kinh tế cá nhân mà vẫn luôn đảm bảo sự tươi ngon, đa dạng cũng như đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết cho mẹ và bé. Đặc biệt hơn, người dùng cũng có thể tự xây dựng thực đơn dinh dưỡng theo ý thích của mình.

Bài báo lí giải tin đồn về bột ngọt trên TWP

Ngày 27/8/2021 vừa qua, The Washington Post (TWP) đã đăng tải bài báo “Why you shouldn’t fear MSG, an unfairly maligned and worthwhile seasoning” – tạm dịch “Tại sao bạn không cần e ngại bột ngọt, một gia vị hữu ích nhưng chịu nhiều bất công?”. Bài báo xoay quanh nguồn gốc, công dụng, đồng thời lí giải tin đồn sai sự thật về bột ngọt trong suốt hơn nửa thế kỉ qua.

Nguồn gốc ra đời và sự phổ biến tại Hoa Kỳ của bột ngọt

Theo TWP, bột ngọt là monosodium glutamate (MSG), là gia vị đã xuất hiện phổ biến hơn 1 thế kỷ nay. Cha đẻ của bột ngọt chính là Giáo sư hóa sinh người Nhật Bản tên là Kikunae Ikeda. Trong một lần thưởng thức nước dùng dashi nấu từ tảo bẹ kombu, Giáo sư Ikeda nhận thấy có 1 vị đặc biệt, khác với 4 vị cơ bản đã được biết đến là ngọt, chua, mặn và đắng.

Giáo sư Kikunae Ikeda – người đã phát minh ra bột ngọt

Sau khi nghiên cứu, Giáo sư Ikeda khám phá ra chính axit amin glutamate đã tạo nên vị đặc biệt này và ông đặt tên là vị umami (vị ngon/vị ngọt thịt). Sau đó, Giáo sư Ikeda đã trích ly thành công glutamate từ tảo bẹ, kết hợp với natri để tạo thành bột ngọt, đưa đến sự ra đời của Tập đoàn Ajinomoto vào năm 1909.

Sự phổ biến của bột ngọt tại Hoa Kỳ có thể bắt nguồn từ Thế chiến thứ II. “Quân đội đã phát hiện bột ngọt chính là giải pháp cải thiện khẩu phần ăn kém hương vị của binh lính. Khi chiến tranh kết thúc, họ trở về nhà và tiến hành công nghiệp hóa sản xuất thực phẩm." – nhà báo Natasha Geiling viết trên Tạp chí Smithsonian.

Tại Hoa Kỳ, trong nhiều cửa hàng tạp hóa, bạn có thể tìm thấy bột ngọt dưới dạng Gia vị tăng cường hương vị Ac'cent.

Gia vị tăng cường hương vị Ac'cent (phải) tại Mỹ.

Sự thật về tin đồn bột ngọt gây ra Hội chứng nhà hàng Trung Quốc

Tin đồn này bắt nguồn từ năm 1968, khi Robert Ho Man Kwok - một nhà nghiên cứu lâu năm tại Quỹ Nghiên cứu Y sinh Quốc gia viết một lá thư gửi cho Ban biên tập của Tạp chí Y học New England để mô tả cảm giác tê bì, mỏi mệt và tim đập nhanh kéo dài khoảng hai giờ sau khi ăn tại các nhà hàng Trung Quốc. Kwok đưa ra một số nguyên nhân giả định là do nước tương, rượu, hàm lượng natri cao và cả bột ngọt.

Thuật ngữ “Hội chứng Nhà hàng Trung Quốc” thậm chí còn được đưa vào từ điển, tuy nhiên, đến năm 2020, thuật ngữ này đã được từ điển chỉnh sửa bởi bản chất “dễ gây hiểu lầm và tranh cãi” của nó. Hiện nay, nghiên cứu khoa học theo đúng mô hình khuyến nghị của FDA đã cho thấy bột ngọt không phải là nguyên nhân của hiện tượng này.

Cũng theo TWP: “Cơ quan Quản lý Thuốc và Thực phẩm Hoa Kỳ - FDA (vàc các cơ quan có chức năng quản lý khác) đã khẳng định bột ngọt là gia vị được công nhận là an toàn (generally recognized as safe - GRAS)”. Bột ngọt cũng nằm trong danh mục các phụ gia thực phẩm được phép sử dụng của FDA. Tổ chức Giáo dục về Nghiên cứu Dị ứng thực phẩm cũng đã xác nhận bột ngọt không được coi là chất gây dị ứng.

Bột ngọt được FDA công nhận là gia vị an toàn.

“Mặc dù nhiều người tự nhận mình là nhạy cảm với bột ngọt, nhưng trong các nghiên cứu có sự tham gia của họ với bột ngọt hoặc giả dược, các nhà khoa học đã không thể quan sát thấy phản ứng (nhạy cảm) này một cách nhất quán” – theo FDA.

Ngoài ra, FDA khẳng định: "Glutamate trong bột ngọt có cấu trúc hóa học giống với glutamate có trong protein của thực phẩm. Cơ thể chúng ta chuyển hóa hoàn toàn cả hai nguồn glutamate này theo cùng một cách."

Vai trò của bột ngọt trong ẩm thực và dinh dưỡng

Một trong nhiều lợi ích của bột ngọt chính là tăng cường vị umami cho món ăn. Mặc dù bạn cũng có thể gia tăng vị umami thông qua các loại thực phẩm chứa glutamate khác, nhưng đôi khi bạn không muốn hương vị hoặc kết cấu của những thực phẩm đó bị ảnh hưởng. Có những lúc, nêm bột ngọt có thể thích hợp hơn cá cơm, bột ngọt giúp bạn điều chỉnh hương vị của món ăn một cách chính xác hơn.

Bột ngọt mang đến vị umami, làm hài hòa và nổi bật các vị cho món ăn.

Bên cạnh đó, bột ngọt còn có lợi ích về mặt dinh dưỡng. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng thay thế một phần muối trong các món ăn bằng bột ngọt có thể làm giảm nồng độ natri mà không ảnh hưởng đến vị của món ăn. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng thay thế một phần muối trong các món ăn bằng bột ngọt có thể làm giảm nồng độ natri mà không ảnh hưởng đến vị của món ăn. Nhiều cơ quan tổ chức khuyên bạn nên áp dụng tỉ lệ muối và bột ngọt từ 10:1 đến 1:1 trong bữa ăn hàng ngày để giảm lượng natri ăn vào. “Đó là một kỹ thuật hoàn toàn khả thi để giảm natri trong khi vẫn giữ được hương vị của món ăn”, nhà dinh dưỡng tiết chế Ellie Krieger cho biết.