Bí mật đằng sau việc sứa bất tử có thể quay ngược vòng đời?
Trong khi hầu hết sinh vật đều già đi theo thời gian, loài sứa bất tử này có thể liên tục quay ngược vòng đời. Bí mật đằng sau điều này là gì?
Trâm Anh (Theo DW)
Các nhà nghiên cứu tại Đại học Oviedo (Tây Ban Nha) đã giải mã gene di truyền của “sứa bất tử” Turritopsis dohrnii (T. dohrni), một sinh vật biển có khả năng liên tục quay ngược vòng đời nhiều lần.
Đăng tải trên tạp chí khoa học PNAS, nhóm nghiên cứu cho biết Turritopsis dohrnii là loài duy nhất có thể tái tạo nhiều lần thành giai đoạn ấu trùng sau khi sinh sản hữu tính, khiến nó trở nên bất tử về mặt sinh học. (Ảnh: Takashi Murai/The New York Times Syndicate/Redux)
Reuters dẫn lời ông Monty Graham, một chuyên gia về sứa và giám đốc Viện Hải dương học Florida, người không tham gia nghiên cứu: “Chúng tôi đã biết về loài này có thể thực hiện một thủ thuật tiến hóa nhỏ trong 15-20 năm”. (Ảnh: El Pais)
Trong nghiên cứu, các nhà khoa học đã so sánh một tập hợp gần 1.000 gene liên quan đến quá trình lão hóa và sửa chữa ADN giữa T. dohrni và các loài cnidarian khác. Sau đó, họ có thể trình bày đầy đủ các mRNA được biểu hiện bởi sứa ở các giai đoạn khác nhau trong quá trình đảo ngược vòng đời. (Ảnh: El Pais)
Được biết, nhiều loại sứa có khả năng đảo ngược lão hóa, nhưng khả năng này thường mất đi khi chúng đạt đến độ tuổi trưởng thành về mặt sinh dục. Đối với sứa Turritopsis dohrnii thì không như vậy. (Ảnh: champak.in)
Nghiên cứu phát hiện ra rằng các đột biến trong bộ gene của T. dohrnii có thể giúp nó sao chép và sửa chữa ADN tốt hơn. Chúng có vẻ cũng tốt hơn trong việc duy trì các đầu mút của nhiễm sắc thể được gọi là telomere.(Ảnh: Maria Pascual-Torner)
Ở người và các loài khác, chiều dài của telomere được phát hiện là ngắn lại theo tuổi tác.
Các nhà khoa học hy vọng rằng việc làm sáng tỏ những bí ẩn về loài sứa bất tử này sẽ giúp cung cấp manh mối về quá trình lão hóa của con người. (Ảnh: Hargitt, Charles W.)
Ông Graham nói rằng nghiên cứu này không có giá trị thương mại tức thì từ những phát hiện mới. “Chúng ta không thể đánh bắt những con sứa này và biến chúng thành một loại kem dưỡng da". (Ảnh: Tony Wills via Wikimedia Commons)
Nghiên cứu này sẽ mở ra cánh cửa dẫn đến một lĩnh vực nghiên cứu mới đáng để theo đuổi. (Ảnh: Wikimedia Commons)
Được biết đến với cái tên sứa bất tử, Turritopsis dohrnii có thể sống mãi mãi, và các nhà khoa học đang nghiên cứu xem, liệu họ có thể áp dụng các đặc tính của nó cho con người hay không.
Được tìm thấy ở vùng biển Địa Trung Hải và Nhật Bản, một loài động vật không xương sống nhỏ bé có tên là Turritopsis dohrnii là loài động vật duy nhất được biết là có khả năng sinh học trở lại trạng thái sơ sinh sau khi trưởng thành.
Vì không có giới hạn về số lần nó quay trở lại trạng thái gần như trẻ sơ sinh này, nên sứa bất tử có thể lặp lại quá trình này mãi mãi. Đây chính là mấu chốt khiến nó trở nên bất tử.
Trước đây được gọi là Turritopsis nutricula, các nhà khoa học lần đầu tiên phát hiện ra loài sứa bất tử vào năm 1883, khi họ phát hiện thấy nó đang bơi trong vùng nước ấm của Địa Trung Hải.
Nhưng phải mất một thế kỷ sau đó, các nhà khoa học mới có thể khám phá ra khả năng độc đáo của loài sứa này, và họ phát hiện ra rằng cuộc sống của sứa bất tử không phải là phước lành từ thế giới khác trao tặng, mà là một nỗ lực tự cứu mình khỏi những khắc nghiệt dưới đáy biển sâu.
Ví dụ, giả sử một con Turritopsis phải đối mặt với tình trạng thiếu thức ăn. Những con sứa thông thường đơn giản sẽ chết vì đói, nhưng Turritopsis Dohrnii's thì không. Thay vào đó, những con sứa bất tử sẽ cố gắng khắc chế tình trạng bằng một “cơ hội thứ hai” để sống, bằng cách trở lại trạng thái chưa trưởng thành về giới tính, cấu trúc cơ thể.
Ở cấp độ tế bào, điều này có nghĩa là loài sứa bất tử sẽ tái chế một cách hiệu quả các tế bào hiện có của nó để hình thành một bản thể mới trong một quá trình được gọi là “phân ly chuyển hóa”.
Về quá trình vật lý, điều này có nghĩa là sứa sẽ tự rút các xúc tu và thu nhỏ cơ thể, sau đó thả xuống đáy đại dương. Từ đó, sứa thoái triển thành ấu trùng chưa trưởng thành về mặt giới tính và hình thành các polyp mới cho đến khi trưởng thành thêm một lần nữa.
Hiện tại, các nhà khoa học đang nghiên cứu thêm về cơ chế sinh học kỳ diệu này để tìm manh mối về cách tái tạo mô người bị tổn thương để điều trị nhiều loại bệnh khác nhau.
Thậm chí, các cộng đồng khoa học đang tìm kiếm loài Turritopsis dohrnii để mong muốn có tiền đề quan trọng tìm ra những cách mới để điều khiển tế bào.
Sứa là loài động vật biển không mấy xa lạ với chúng ta, thậm chí là món ăn trong nhiều gia đình, Nhưng những sự thật dưới đây về sứa sẽ khiến bạn phải kinh ngạc.
1. Sứa không có não. Là 1 trong những loài sinh vật nhuyễn thể đông nhất trên Trái Đất, sứa vốn là loài săn mồi trong suốt, không có xương, không có tim cũng chẳng có máu. Nhưng đặc biệt hơn cả là chúng vốn... không có não. Phải, nếu như bạn bị ai đấy gọi là "đồ con sứa", thì tin tôi đi, đó không phải là lời khen bạn dễ thương đâu, mà là chê đấy.
