Theo giới quan sát, mặc dù Singapore không phải là một bên tranh chấp ở Biển Đông, nhưng những động thái gần đây của đảo quốc nhỏ bé này khiến cho ban lãnh đạo ở Bắc Kinh điên tiết.

Tổng thống Mỹ Barack Obama đón tiếp Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long tại Nhà Trắng. Ảnh Straits Times

Trung Quốc và Singapore vốn có quan hệ chặt chẽ, đặc biệt về kinh tế, trong mấy thập kỷ qua. Singapore trở thành một nơi huấn luyện các quan chức Trung Quốc và thường được các nhà lãnh đạo Trung Quốc ca ngợi là một khuôn mẫu về cách thức quản lý một thành phố.

Nhưng những tuyên bố gần đây của Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long đã dấy lên lo ngại ở Bắc Kinh về khả năng xấu đi trong quan hệ Trung Quốc-Singapore.

Sau khi Tòa án Trọng tài ở La Haye bác bỏ yêu sách chủ quyền phi lý của Trung Quốc ở Biển Đông, Thủ tướng Lý Hiển Long nói phán quyết Biển Đông là "một tuyên bố mạnh mẽ" về pháp luật quốc tế trong tranh chấp hàng hải.

Bắc Kinh đã phản ứng bằng cách kêu gọi Singapore phải có một "lập trường khách quan và công bằng", trên cương vị điều phối viên quan hệ Trung Quốc-ASEAN.

Bắc Kinh đã rất tức giận trước việc Philippines nộp đơn kiện các yêu sách (tham lam và phi lý) của Trung Quốc đối với Biển Đông trong năm 2013 và bác bỏ phán quyết ngày 12/7 của Tòa Trọng tài ở La Haye.

Căng thẳng nổi lên hồi đầu tháng này, khi Thủ tướng Lý Hiển Long nói với Tổng thống Mỹ Barack Obama rằng ông hy vọng Mỹ sẽ tiếp tục can dự tích cực vào khu vực. Đáp lại, Tổng thống Obama nói rằng Singapore và Mỹ là "đối tác bền vững".

Trong một bài xã luận, tờ báo lá cải Global Times cho biết chuyến đi Mỹ của Thủ tướng Lý Hiển Long khiến cho Trung Quốc "rất khó chịu", đặc biệt khi Tổng thống Obama ca ngợi Singapore là một “đầu cầu” cho sự hiện diện của Mỹ ở Châu Á. Trước đó đã có hai “đầu cầu” khác của Mỹ là Nhật Bản và Australia, hai nước đồng minh của Mỹ trong khu vực Châu Á-Thái Bình Dương.

Quan hệ Trung Quốc-Singapore chưa bao giờ căng thẳng như hiện nay. Khi đến thăm Singapore vào năm 1978, (cố lãnh đạo) Đặng Tiểu Bình đã rất ấn tượng trước cung cách điều hành của (cố) lãnh đạo Singapore Lý Quang Diệu và yêu cầu ông Lý tư vấn về cách làm thế nào để Trung Quốc trở nên thịnh vượng. Ông Lý quang Diệu đã khuyên ban lãnh đạo Trung thời đó mở cửa với thế giới tư bản chủ nghĩa và Trung Quốc đã đạt được nhiều thành quả to lớn nhờ những cái cách theo hướng thị trường trong suốt ba thập kỷ sau đó.

Hai bên cũng có liên kết kinh tế mạnh mẽ, với việc Trung Quốc trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Singapore và đảo quốc này trở thành một “mắt xích quan trọng” trong kế hoạch “Con đường tơ lụa trên biển” của Bắc Kinh. Các dự án liên chính phủ như các khu công nghiệp Tô Châu và Thiên Tân cũng là những điểm nhấn quan trọng của sự hợp tác Trung Quốc-Singapore.

Ngoài ra, ĐCS Trung Quốc cũng đã cử một loạt cán bộ đi học ở Singapore trong hai thập kỷ qua và nhiều người trong số họ hiện nay là thị trưởng hoặc giữ cương lãnh đạo tỉnh ở Trung Quốc. Trong số các cán bộ Trung Quốc nói trên có Phó Thủ tướng Wang Yang, người đã dẫn đầu đoàn một đoàn đại biểu đến Singapore để nghiên cứu mô hình phát triển xã hội và kinh tế của đảo quốc này, trên cương vị Bí thư đảng ủy tỉnh Quảng Đông.

Singapore cũng đã tổ chức cuộc gặp lịch sử giữa Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Đài Loan Mã Anh Cửu, cuộc gặp đầu tiên giữa các nhà lãnh đạo ở hai bờ Eo biển Đài Lan từ gần 70 năm qua.

Nhà nghiên cứu Oh Ei Sun, một thành viên cao cấp của Trường Nghiên cứu Quốc tế S Rajaratnam tại Singapore, cho biết Singapore có lập trường của đảo quốc này về tranh chấp Biển Đông như các quốc gia Đông Nam Á khác. Ông Oh Ei Sun nói: "Hầu hết chúng ta đều thấy rằng phán quyết trọng tài là thông dụng và hiệu quả để giải quyết các vụ tranh chấp quốc tế bằng pháp luật. Vì vậy, chúng tôi thấy không có gì sai trái khi một nhà lãnh đạo ASEAN bày tỏ quan điểm về vấn đề này”.

Trong khi đó, học giả Du Jifeng - một chuyên gia về các vấn đề Đông Nam Á tại Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc - cho biết Bắc Kinh có thể cảnh giác hơn về vai trò của Singapore trong sự hiện diện chiến lược của Mỹ ở Châu Á-Thái Bình Dương, nhưng quan hệ kinh tế giữa Trung Quốc và Singapore sẽ vẫn mạnh mẽ.

Học giả Du Jifeng nói: "Singapore không phải là một quốc gia yêu sách (ở Biển Đông). Ý kiến của Thủ tướng Lý Hiển Long có thể không ảnh hưởng đến đường hướng giải quyết các tranh chấp ở Biển Đông giữa Trung Quốc và Philippines”.