Ông Nguyễn Đức Thái, cựu chủ tịch Hội đồng thành viên NXB Giáo dục Việt Nam.

Trong vụ án xảy ra tại Nhà xuất bản (NXB) Giáo dục Việt Nam, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an cáo buộc bị can Nguyễn Đức Thái, cựu chủ tịch Hội đồng thành viên đơn vị này, đã nhận hối lộ gần 25 tỷ đồng từ Tô Mỹ Ngọc, cựu chủ tịch HĐQT Công ty Phùng Vĩnh Hưng và Nguyễn Trí Minh, Giám đốc Công ty TNHH Giấy Minh Cường Phát. 

Theo kết luận điều tra, lời khai của bị can Nguyễn Đức Thái thể hiện hàng năm, Tô Mỹ Ngọc đều đến gặp, đặt vấn đề và được cựu chủ tịch NXB Giáo dục đồng ý giúp đỡ, tạo điều kiện cho các công ty của Ngọc được trúng các gói thầu, gói mua sắm, cung cấp giấy in cho NXB Giáo dục.

Trong quá trình "giúp đỡ" các doanh nghiệp thân thiết, khi cấp dưới trình danh sách ngắn các nhà cung cấp được gửi hồ sơ yêu cầu, bị can Nguyễn Đức Thái thấy có tên các công ty của bị can Tô Mỹ Ngọc, Nguyễn Trí Minh thì mới đồng ý phê duyệt danh sách.

Theo giới thiệu, ông Nguyễn Đức Thái được bổ nhiệm làm Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty TNHH MTV NXB Giáo dục Việt Nam nhiệm kỳ 2014 – 2019 vào tháng 3/2017.

Tháng 10/2019, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào Tạo bổ nhiệm lại ông Nguyễn Đức Thái giữ chức Chủ tịch Hội đồng thành viên NXB Giáo dục Việt Nam nhiệm kỳ 2019 – 2024. Ông Thái sau đó nghỉ hưu theo chế độ.

Theo báo cáo thực trạng quản trị và cơ cấu tổ chức năm 2021 của NXB Giáo dục Việt Nam, ông Nguyễn Đức Thái, Chủ tịch Hội đồng thành viên có mức lương cao nhất trong công ty với 27 triệu đồng/tháng, hệ số là 1,68. Tổng tiền lương của ông hơn 544 triệu đồng /năm. Ngoài ra trong năm 2021, ông Thái hưởng 120 triệu đồng tiền thưởng và các thu nhập khác. Tổng thu nhập trong năm 2021 mà ông Thái nhận về là hơn 644 triệu đồng/năm.

NXB Giáo dục Việt Nam do Bộ Giáo dục và Đào tạo đại diện Nhà nước sở hữu 100% vốn. Đơn vị này có nhiệm vụ tổ chức biên soạn, biên tập, in ấn, phát hành sách giáo khoa và các ấn phẩm phục vụ giảng dạy, học tập. Với vốn điều lệ 596 tỷ đồng, doanh nghiệp này đang hoạt động theo mô hình công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên.

Hiện công ty có hai bộ sách giáo khoa theo chương trình giáo dục phổ thông mới biên soạn được sử dụng tại các cấp học là "Kết nối tri thức với cuộc sống" ở phía Bắc và "Chân trời sáng tạo" ở phía Nam. Đây là hai trong số ba bộ sách được Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt sau khi thẩm định, làm cơ sở để các trường học lựa chọn, giảng dạy từ năm học 2023 - 2024.

Theo báo cáo tài chính riêng do NXB Giáo dục Việt Nam công bố, doanh thu thuần công ty liên tục tăng trưởng trong giai đoạn 2021 – 2023, từ mức 1.780 tỷ lên 2.716 tỷ. Lợi nhuận sau thuế trong ba năm qua duy trì trên dưới 300 tỷ đồng.

Kết quả của 6 tháng đầu năm cho thấy sự vượt trội. Theo báo cáo gửi Bộ Giáo dục và Đào tạo một số chỉ tiêu thuộc báo cáo tài chính riêng giữa niên độ 2024 (chưa được kiểm toán), nửa đầu năm nay, NXB Giáo dục Việt Nam ghi nhận hơn 2.224 tỷ đồng doanh thu thuần, tăng gần 36% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trừ đi các chi phí, 6 tháng đầu năm, NXB Giáo dục Việt Nam lãi sau thuế xấp xỉ 355 tỷ đồng, tăng trưởng 23% so với cùng kỳ năm trước, tức bình quân mỗi ngày lãi gần 2 tỷ đồng. Con số 355 tỷ đồng trong nửa đầu năm 2024 còn lớn hơn cả lợi nhuận các năm trước.

Trong báo cáo gửi Bộ Giáo dục Đào tạo, NXB Giáo dục Việt Nam cho biết trong năm 2023, công ty gặp nhiều khó khăn: những tác động tiêu cực từ việc thanh kiểm tra khiến các đối tác dè dặt trong hợp tác, đặc biệt là các ngân hàng đã tạm dừng cho vay vốn; một số cán bộ nhân viên có tâm lí lo ngại, sợ trách nhiệm, né tránh công việc; công tác mua sắm vật tư, dịch vụ in,… triển khai muộn so với thường kỳ, quy trình thực hiện cần nhiều thời gian và kéo dài….

Bên cạnh đó, tình hình cạnh tranh trong xuất bản sách giáo khoa ngày càng gia tăng, các thông tin được dư luận xã hội phản ánh về giá sách giáo khoa,… cũng tác động đến tình hình kinh doanh của doanh nghiệp.

Trong bài phỏng vấn với báo chí hồi tháng 7/2024, ông Nguyễn Tiến Thanh – tân Chủ tịch Hội đồng thành viên, Tổng giám đốc NXB Giáo dục Việt Nam cho biết thị trường hiện tại có 57 nhà xuất bản với tổng doanh thu của cả ngành trên 4.000 tỷ, riêng NXB Giáo dục Việt Nam chiếm trên 3.000 tỷ.

Một năm, chẳng hạn năm 2023, Việt Nam in khoảng trên 400 triệu bản sách, riêng NXB Giáo dục Việt Nam trên 300 triệu. Tức là NXB Giáo dục Việt Nam cũng chiếm khoảng 75% đầu bản sách.

Ông Nguyễn Tiến Thanh thừa nhận, hiện nay sách giáo khoa của NXB Giáo dục Việt Nam rẻ hơn của tư nhân là 30% nhưng vướng víu nhiều các thủ tục nhà nước. “Mọi người cứ hình dung sai về sách giáo khoa. Lãi là ở các sản phẩm khác, các sản phẩm kèm theo sách. Bản thân sách giáo khoa hầu như không có lãi.

Nhưng nếu bây giờ giá sách mà giảm nữa thì tư nhân họ sẽ kiện ngay: “Ông” chiếm 70% thị trường, “ông” dẫn dắt thị trường, “ông” chi phối thị trường, “ông” làm thế là không lành mạnh, “ông” phá giá.”, ông Tiến Thành bày tỏ.