Đề thi môn Ngữ văn từ 2025: Không thể học thuộc và chép văn mẫu
Trong cấu trúc đề thi môn Ngữ văn vừa công bố, phần nghị luận văn học yêu cầu viết với ngữ liệu mới, đòi hỏi học sinh phải tự hiểu, không thể học thuộc và chép văn mẫu.
Mai Loan
Ngày 29/12, Bộ GD&ĐT đã công bố Cấu trúc định dạng đề thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 của tất cả các môn.
Trao đổi với PV Tri thức và Cuộc sống, PGS.TS Đỗ Ngọc Thống, Chủ biên môn Ngữ văn Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đánh giá, việc công bố trước hơn 1 năm về định hướng và cấu trúc đề thi là cần thiết và hữu ích cho giáo viên cũng như học sinh trong việc học tập và ôn luyện cho kì thi này.
PGS.TS Đỗ Ngọc Thống, Chủ biên môn Ngữ văn Chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Đối với cấu trúc định dạng đề thi môn Ngữ văn mà Bộ công bố (dùng thử nghiệm với học sinh lớp Lớp 10, kì 1) đã bám sát đúng các yêu cầu về đánh giá của Chương trình 2018.
“Vừa kế thừa phần đọc hiểu và nghị luận xã hội lâu nay đã khá quen thuộc, vừa tập trung đổi mới ở phần viết nghị luận văn học nhằm khắc phục việc học thuộc và chép văn mẫu”, ông Thống nói.
Theo ông Thống, các thông tin ở phần Yêu cầu và phạm vi đánh giá... nêu ở cuối văn bản của Bộ là rất quan trọng với giáo viên và học sinh, thể hiện ở các điểm sau:
Chú ý đánh giá cả nghị luận đọc hiểu và nghị luận viết. Đọc hiểu không chỉ được đánh giá ở câu kiểm tra độc lập (4 điểm) mà còn thông qua phần viết, nhất là câu nghị luận xã hội. Vì để viết được đúng yêu cầu của câu nghị luận thì học sinh phải đọc hiểu trước.
Chú ý cả nghị luận xã hội và nghị luận văn học bằng việc quy định ngữ liệu của phần đọc hiểu: Nếu phần đọc hiểu là văn bản nghị luận xã hội hoặc văn bản thông tin thì phần Viết nghị luận xã hội chỉ 2 điểm (viết đoạn văn), văn học 4 điểm (viết bài văn).
Nếu phần đọc hiểu là văn bản nghị luận văn học hoặc văn bản văn học, thì nghị luận xã hội 4 điểm (viết bài văn), nghị luận văn học 2 điểm (viết đoạn văn). Quy định này bảo đảm được nội dung nghị luận xã hội và nghị luận văn học luôn chiếm một tỷ trọng, phù hợp, thích đáng.
Một phần đề kiểm tra minh họa môn Ngữ văn lớp 10, Bộ GD&ĐT vừa công bố. Ảnh chụp màn hình.
Chú trọng cả viết đoạn và viết bài văn bằng việc có cả 2 yêu cầu trong đề thi với giới hạn đoạn khoảng 200 chữ và bài khoảng 600 chữ (nghị luận xã hội hoặc nghị luận văn học đều có thể yêu cầu viết đoạn hoặc viết bài tùy thuộc vào ngữ liệu phần đọc hiểu như trên đã nêu).
Một điểm đặc biệt, đó là phần nghị luận văn học yêu cầu viết với Ngữ liệu mới (không có trong các sách giáo khoa), đòi hỏi học sinh phải tự hiểu, tự nêu lên suy nghĩ của chính mình; không học thuộc và không chép văn mẫu được...
Thí sinh Trường THPT Việt Đức (Hà Nội) tham dự Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2023. Ảnh: Mai Loan.
Câu đọc hiểu và nghị luận xã hội kế thừa nhưng có đổi mới về cách hỏi, số lượng câu (5 câu với tỷ lệ biết: 2, hiểu: 2 và vận dụng: 1). Câu nghị luận xã hội cũng không nhất thiết liên quan đến nội dung phần đọc hiểu, cho phép tránh được những yêu cầu gượng ép từ ngữ liệu đọc hiểu.
Ngoài ra, còn quy định số lượng tối đa của các ngữ liệu nêu trong đề (không vượt quá 1300 chữ) là cần thiết để phù hợp với thời gian thi, trình độ tiếp nhận của học sinh và việc trình bày đề thi...
"Đó là những nhận xét ban đầu, chắc chắn sẽ còn nhiều vấn đề cần suy nghĩ thêm và làm rõ hơn để tháo gỡ chung về vấn đề này", ông Thống cho hay.
Trao đổi với PV Tri thức và Cuộc sống, bà Nguyễn Bội Quỳnh, Hiệu trưởng Trường THPT Việt Đức, Hà Nội cho hay, việc Bộ GD&ĐT công bố Cấu trúc định dạng đề thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 ở thời điểm này rất hợp lý, bởi học sinh có cả thời gian, lộ trình rất dài để chuẩn bị. Các nhà trường cũng chủ động trong công tác giảng dạy và ôn tập cho các, thiết kế các bài kiểm tra và tập trung vào những nội dung để dạy cho chính xác.
Cấu trúc dịnh dạng đề thi tốt nghiệp THPT giúp các em có thể hình dung được phần nào các thức đề thi, và nhà trường sẽ định hướng, nhân rộng nhiều loại câu hỏi ôn tập dưới nhiều dạng khác nhau. Trong tương lai, nhiều trường đại học sẽ không sử dụng kết quả thi tốt nghiệp THPT và xét học bạ, thay vào đó là các kỳ thi đánh giá năng lực. Như vậy, phải có sự chuẩn bị kiến thức rất tổng hợp để các em sẵn sàng tâm thế bước vào kỳ thi đánh giá năng lực của bất kỳ một trường đại học nào.
Để chuẩn bị cho kỳ thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025, bà Nguyễn Bội Quỳnh cho biết, Trường THPT Việt Đức đã không đợi đến khi Bộ công bố cấu trúc, định dạng đề thi mới có sự thay đổi trong việc kiểm tra, đánh giá, mà việc này đã được nhà trường tiến hành từ trước.
“Chẳng hạn, việc cho các em làm các dự án, cũng đã thể hiện trình độ của các em, những kiến thức các em thu nhận được trong cả quá trình; hoặc kiểm tra một phần kiến thức mà các em đã học, xem các em tiếp thu đến đâu. Ngoài ra, Trường cũng có những bài thi viết, kết hợp cả tự luận và trắc nghiệm để giúp các em củng cố nền tảng kiến thức chắc chắn, để dù là thi ở đâu cũng có thể làm được”, bà Quỳnh nói.
Mời quý độc giả xem video thí sinh Trường THPT Việt Đức (Hà Nội) đánh giá về đề thi tốt nghiệp THPT môn Ngữ văn năm 2023. Video do PV Tri thức và Cuộc sống thực hiện.
Điểm giỏi 3 môn Toán, Lý, Hóa sụt giảm, dự báo điểm chuẩn có biến động
Qua phân tích phổ điểm từ kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT, các chuyên gia cho rằng, điểm chuẩn xét tuyển đại học năm nay sẽ có biến động nhẹ.
Sáng 18/7, Bộ GD&ĐT đã công bố điểm thi tốt nghiệp 2023. Dưới đây là nhận định của các chuyên gia về phổ điểm thi tốt nghiệp THPT năm nay.
GS Nguyễn Đình Đức: Dự báo điểm chuẩn có biến động nhẹ
GS Nguyễn Đình Đức, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, qua phân tích phổ điểm thi tốt nghiệp THPT 2023 từ kết quả kỳ thi, ông cho rằng, phổ điểm năm nay về cơ bản giữ được ổn định như năm ngoái và không có sự biến động quá lớn. Điều này rất tốt, không gây nên sự xáo trộn lớn đối với các thí sinh và phụ huynh cũng như công tác xét tuyển vào đại học.
GS Nguyễn Đình Đức, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội.
Cụ thể, có thể thấy một số điểm nhấn trong năm nay. Thứ nhất là môn Toán điểm 8 trở lên, nếu như năm ngoái chiếm tỉ lệ 21% thì năm nay tỉ lệ môn Toán có sự phân hóa tốt hơn, chỉ chiếm hơn 15%.
Môn Vật lí, năm ngoái tỉ lệ thí sinh đạt điểm 8 trở lên là 22,74 %, năm nay, theo số liệu thống kê có 21,3%. Như vậy, về cơ bản phổ điểm môn Vật lí có thấp hơn, có sự phân hóa và thấp hơn so với năm ngoái, điểm giỏi cũng thấp hơn so với năm ngoái một chút.
Đặc biệt môn Hóa học, tỉ lệ điểm giỏi của năm ngoái là 27,8%, năm nay tỉ lệ điểm giỏi chỉ 22,6%.
Đối với môn Lịch sừ, năm nay đề thi cũng có sự điều chỉnh phù hợp. Năm ngoái tỉ lệ điểm giỏi, điểm 8 trở lên của môn Lịch sử là 18%, năm nay chỉ còn 13%. Điều này cho thấy, đề thi phù hợp với trình độ của thí sinh cũng như chương trình THPT. Qua đây cũng có sự phản ánh cải thiện rất tốt đối với môn Lịch sử. Bởi vì như năm 2021, tỉ lệ điểm 8 trở lên chỉ đạt 5,43 %.
Riêng môn Ngữ văn, nếu theo tỉ lệ thông kê điểm giỏi năm ngoái là 42%, tính từ điểm 7 trở lên thì năm nay tỉ lệ này chiếm 46% - có nhích hơn so với năm ngoái.
Đối với môn Tiếng Anh, năm 2021 tỉ lệ điểm giỏi tiếng Anh gần 20%; năm 2022 tỉ lệ điểm giỏi là 11,9%. Năm nay, tỉ lệ này chiếm 15,03%. Điều này cho thấy đề thi đã sự điều chỉnh rất phù hợp và về cơ bản giữ được sự ổn định.
Về môn Giáo dục Công dân, theo thống kê, năm ngoái số điểm giỏi chiếm 61,85 % thì năm nay chiếm 61%. Như vậy, mặc dù có nhiều điểm 10 hơn năm ngoái, nhưng thực tế thí sinh đạt điểm 8 trở lên môn Giáo dục công dân lại giảm hơn năm ngoái và cơ bản ổn định ở mức 61%. Tỉ lệ điểm giỏi như vậy thể hiện được năng lực của các em, sự quan tâm đến xã hội và hiểu biết về giáo dục công dân tốt hơn.
"Những tín hiệu về kết quả kỳ thi THPT năm nay cho thấy đề thi đã có sự điều chỉnh, có sự phân hóa rõ rệt, đặc biệt là những môn thi thuộc lĩnh vực STEM; sự phân hóa, sự điều chỉnh của năm nay tốt hơn so với năm ngoái", GS Nguyễn Đình Đức nhận định.
Ông Đức cho biết, với mức điểm tốt nghiệp THPT năm nay, dự báo điểm chuẩn ở một số ngành sẽ có biến động một chút. Tuy nhiên, có thể sẽ không tăng đối với khối khoa học tự nhiên. Thậm chí tỉ lệ % chỉ tiêu của các phương thức tuyển sinh khác có thể tăng lên nên có thể giảm từ 0,5 - 1 điểm.
"Về cơ bản, theo tôi kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT để xét tuyển vào đại học năm nay không có sự biến động lớn so với năm ngoái và các trường đại học yên tâm sử dụng kết quả để tuyển sinh", ông Đức nói.
GS.TS Nguyễn Văn Minh: Đề thi có sự phân hóa
GS.TS Nguyễn Văn Minh, Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội cho biết, kết quả của kỳ thi tốt nghiệp THPT năm nay cho ta một tín hiệu rất tích cực. Trước hết là khẳng định được việc ổn định của kỳ thi như Bộ GD&ĐT đã công bố. Thứ hai, đã có sự phân hóa và đây là cơ sở cần thiết. Thứ ba, đây là kỳ thi tốt nghiệp nên đòi hỏi một mặt bằng chung chứ không phải thi để chọn. Do đó, trên kết quả như vậy, qua các năm, Bộ GD&ĐT giữ được một kỳ thi ổn định và dần dần đã có những cải tiến để tốt hơn.
GS.TS Nguyễn Văn Minh, Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.
Đơn cử như môn Lịch sử, sau quả trình đã có những cải tiến về theo cách dạy, cách học, kiểm tra, đánh giá mới cho nên tín hiệu cho chúng ta rất đáng mừng. Đối với môn Giáo dục công dân, nhiều người cho rằng môn này điểm cao quá.
Ông Đức cho rằng, đây là một tín hiệu đáng mừng, thể hiện mức độ dân trí của các học sinh của chúng ta đang tăng lên. Đây là nền tảng rất cần thiết để chúng ta cùng nhìn nhận những môn chúng ta cần cải tiến.
Chẳng hạn như môn tiếng Anh. Kết quả thi sẽ đặt ra yêu cầu cần cải thiện thế nào cách dạy, cách học, cách kiểm tra, đánh giá cũng như đầu tư về ngoại ngữ cho các vùng miền khác nhau. Tức là tác động để chúng ta điều chỉnh về mặt chính sách. Đó là một trong những đơn cử để thấy rằng kỳ thi tốt nghiệp THPT đạt được kết quả và có nhiều tín hiệu tích cực, tiến bộ so với trước đây.
Theo GS.TS Nguyễn Văn Minh, đề thi mặc dù có mặt bằng chung, nhưng có sự phân hóa. Chúng ta xem xét trên các tổ hợp khác nhau, tùy thuộc vào các trường có mong muốn tuyển sinh từng tổ hợp mà có thể nhìn nhận trên đây là một cơ sở được lựa chọn.
"Ví dụ như Trường Đại học Sư phạm Hà Nội dành hơn 70% chỉ tiêu để tuyển các em thí sinh từ kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT. Điều này để thấy được niềm tin đối với kỳ thi rất cao", ông Minh cho hay.
TS Quách Tuấn Ngọc: Phổ điểm môn Lịch sử có "hình dáng đẹp"
TS Quách Tuấn Ngọc, nguyên Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin, Bộ GD&ĐT cho hay, qua quan sát phổ điểm do Ban Chỉ đạo thi công bố, ông thấy các phổ điểm năm nay cùng hai năm trước tương đối ổn định. Sự ổn định này nói lên việc ra của Bộ GD&ĐT khá chắc chắn, tạo ra sự ổn định cho xã hội, cho học sinh, phụ huynh. Đây là điều đáng mừng.
TS Quách Tuấn Ngọc, nguyên Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin, Bộ GD&ĐT/
Đặc biệt, một số môn có sự cải thiện tốt hơn. Ví dụ như phổ điểm của môn Lịch sử năm nay, về hình dáng đẹp hơn so với hai năm trước. Các môn Toán, Vật lý, Hóa học tính ổn định khá cao.
Môn Giáo dục công dân có thể thấy được có nhiều điểm khá giỏi, đây là điều đáng mừng không có gì lo lắng.
Về phổ điểm môn tiếng Anh, Bộ GD&ĐT nên phân tích đến từng vùng, từng trường học để xem như thế nào. Trên cơ sở đó mới có một kết luận và các đề xuất chính xác về dạy và học ngoại ngữ.
"Có thể nói rằng, kỳ thi đã đạt được mục đích đánh giá tốt nghiệp THPT và là căn cứ cho các trường đại học tham khảo, xét tuyển vì có sự phân hóa tốt", ông Ngọc nói.
Mời quý độc giả xem video: "Thí sinh Hà Nội" đánh giá về đề thi tổ hợp môn KHTN, Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2023. Video do PV Tri thức và Cuộc sống thực hiện.
PGS.TS Đỗ Ngọc Thống: 5 lý do nên chọn phương án thi tốt nghiệp 2+2
PGS.TS. Đỗ Ngọc Thống, Chủ biên Chương trình GDPT môn Ngữ văn 2018 đưa ra 5 lý do chọn phương án thi tốt nghiệp THPT 2+2, tức là 2 môn bắt buộc và 2 môn tự chọn.
Bộ GD&ĐT đang lấy ý kiến xã hội về dự thảo phương án thi tốt nghiệp năm 2025 với 3 phương án thi:
Phương án 1: 4+2 tức là 4 môn thi bắt buộc: Ngữ văn, Toán, Ngoại ngữ, Lịch sử và 2 môn lựa chọn.
Phương án 2: 3+2 tức là 3 môn thi bắt buộc: Ngữ văn, Toán, Ngoại ngữ và 2 môn lựa chọn.
Phương án 3: 2+2 tức là 2 môn thi bắt buộc: Ngữ văn, Toán và 2 môn lựa chọn.
Thí sinh tham dự Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2023.
Trước đó, Bộ GD&ĐT cũng đã tiến hành các đợt khảo sát, lấy ý kiến về các phương án thi này.
Khảo sát thứ nhất thực hiện với 130.672 cán bộ, giáo viên cho kết quả: Gần 74% chọn phương án thi 3 môn bắt buộc là Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ và 2 môn lựa chọn.
Khảo sát thứ hai thực hiện với hơn 200 lãnh đạo Sở GD&ĐT và các phòng chuyên môn cho thấy: Gần 69% chọn phương án thi 3 môn bắt buộc là Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ và 2 môn lựa chọn.
Khảo sát thứ ba tại TP HCM, Long An, Tây Ninh, Lạng Sơn, Bắc Giang về 2 phương án thi là 4+2 và 2+2 thì cho kết quả: Gần 60% chọn thi 2 môn bắt buộc là Toán, Ngữ và và 2 môn lựa chọn khác.
5 lý do đề xuất chọn phương án thi tốt nghiệp 2+2
Trao đổi với PV Tri thức và Cuộc sống, PGS.TS. Đỗ Ngọc Thống, Chủ biên Chương trình GDPT môn Ngữ văn 2018 cho biết, chiều 5/10 vừa qua, lãnh đạo Bộ GD&ĐT đã mời ông cùng một số chủ biên Chương trình môn học cùng nhiều thành viên của Hội đồng quốc gia giáo dục và phát triển nhân lực về Dự thảo phương án thi tốt nghiệp THPT theo Chương trình mới vào năm 2025.
Quyết định thi tốt nghiệp THPT với 4 môn, Ngoại ngữ không bắt buộc
Theo phương án thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 được lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo ký ban hành ngày 28/11 gồm 4 môn, trong đó, hai môn thi bắt buộc gồm Toán và Ngữ văn.
Ngày 28/11, Bộ GD&ĐT ban hành Quyết định số 4068/QĐ – BGD ĐT về việc phê duyệt “Phương án tổ chức Kỳ thi và xét công nhận tốt nghiệp trung học phổ thông từ năm 2025”.
Kỳ thi tốt nghiệp THPT sẽ được tổ chức trên toàn quốc theo cách thức chung đề, chung đợt thi, cùng thời gian theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Thí sinh tham dự Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2023. Ảnh: Nguyễn Hải.