Ông Lại Xuân Thanh - Cục trưởng Cục Hàng không VN - khẳng định khi trao đổi về “hậu sự cố” máy bay của VJA đưa khách đi nhầm sân bay. Ông Thanh cho biết: Tháng 4/2014, chúng tôi cũng thực hiện thanh tra định kỳ VJA về duy trì đủ điều kiện chứng chỉ người khai thác máy bay (AOC), cũng như đặt ra yêu cầu đánh giá tổng thể hệ thống của VJA. Qua thanh tra cho thấy VJA vẫn đủ điều kiện duy trì AOC nhưng còn những hạn chế và tồn tại cần khắc phục.

Ông Lại Xuân Thanh.

- Cụ thể là yêu cầu VJA khắc phục những gì?

- Đó là hệ thống khai thác của VJA cần phân tách rõ hơn vị trí đứng đầu ở các khối đào tạo huấn luyện, khai thác, kỹ thuật, đảm bảo chất lượng, được phép kiêm nhiệm nhưng có chỗ quá tải công việc. Cục yêu cầu VJA hoàn thiện hệ thống quản lý khai thác như tăng nhân lực cho hệ thống đánh giá an toàn nội bộ (ở bộ phận quản lý), hệ thống điều phối, đào tạo huấn luyện nâng cao. Nói chung hạn chế, tồn tại của VJA ở hệ thống khai thác chủ yếu ở vấn đề nhân lực, có chỗ là năng lực chưa đảm bảo.

Những vấn đề này cần có thời gian chứ không thể xử lý được trong một vài ngày, nên chúng tôi yêu cầu VJA phải khắc phục xong trong thời gian ba tháng kể từ ngày 7-5 trước khi đánh giá lại. Trong quá trình đó, cục phải thực hiện và giám sát theo từng giai đoạn. Đáng tiếc là đang trong giai đoạn tăng cường giám sát này thì xảy ra sự cố đưa khách đi nhầm sân bay, mà lỗi đầu tiên xảy ra ở nhân viên điều phối của hãng và hệ thống triển khai lịch bay. Xảy ra đúng ở nội dung khuyến cáo của cục.

- Từ khi cục kiểm tra đến khi xảy ra sự cố, VJA vẫn bố trí một nhân viên điều phối ở Nội Bài. Tại sao cục không yêu cầu bổ sung ngay nhân viên?

- Hoạt động điều phối công việc hết sức phức tạp khi thực hiện cả hệ thống kế hoạch bay trong ngày. Bay đi đâu, nhân viên điều phối phải lấy số liệu khí tượng, nắm được tổ bay nào thực hiện chuyến bay, tổ bay còn đủ giờ bay hay không. Phải nắm hết rồi mới đi làm thủ tục bay. Trong khi đó thời gian quay đầu máy bay nhanh, nhiều chuyến bay trong ngày mà một người thực hiện thì quá tải.

- Tuy nhiên vị trí điều phái phải được đào tạo, thi và được cấp chứng chỉ nên hãng cần thời gian để bổ sung. Vì vậy, Cục yêu cầu giảm tải bằng cách yêu cầu phi công vào làm thủ tục một số chuyến bay. Quy trình này phi công làm tốt vì ngày trước quy định phi công làm thủ tục bay. Về sau khối lượng công việc của phi công tăng và muốn máy bay quay đầu nhanh nên Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) mới ban hành tiêu chuẩn mới cho phép người đại diện (nhân viên điều phối) làm thủ tục nhưng phải giao tiếp trực tiếp với tổ lái. Nhưng đang yêu cầu giảm tải như vậy thì điều phái của VJA gây ra vụ việc vừa rồi.

- Có nhận định rằng vì VJA phát triển đội bay nhanh nên nhân lực không theo kịp?

- Sau khi thanh tra, cục vẫn quyết định cho VJA duy trì khai thác nhưng phải khắc phục các tồn tại theo thời hạn, và sau sự cố cục phải cử người vào giám sát đặc biệt. Theo đó, mọi hoạt động khai thác của hãng này sẽ được giám sát hằng ngày, hằng giờ, không chỉ ở sân mà cả bộ phận xếp lịch bay theo quy định của ICAO.

- Việc giám sát đặc biệt liệu sẽ giúp hãng hoạt động tốt hơn?

- Chúng tôi đặt ra thời gian giám sát đặc biệt một tháng, vừa thực hiện chức trách quản lý nhà nước nhưng cũng tạo cho hãng sự yên tâm về khai thác khi có giám sát đặc biệt hằng ngày. Sau một tháng, VJA khắc phục hết tồn tại thì người của họ sẽ học được nhiều từ người của Cục Hàng không, do đây đều là những người giỏi, từng được mời đi đánh giá ở các hãng hàng không quốc tế.

Cục đưa người giám sát đặt biệt thì hãng cũng có cơ hội rảnh tay hơn trong việc khắc phục tồn tại, chứ không phải vừa bay vừa lo vừa đi tìm người. Có thể nói việc giám sát đặc biệt không phải là sự khó dễ gì với hãng mà là một cơ hội.

- Qua điều tra vụ việc cũng phát hiện sai sót trong thực hiện quy trình của các đơn vị quản lý nhà nước, thưa ông?

- Từ trước tới nay Cục Hàng không luôn khẳng định một khi đã xảy ra lỗi hệ thống thì bao giờ cũng có lỗi quản lý nhà nước vì cục thực hiện giám sát. Đó là đặc thù mà quản lý nhà nước về hàng không không thể chối bỏ được. Điều quan trọng nhất là tìm ra và trám lỗi hệ thống, chứ bảo nhân viên này, nhân viên kia làm sai thì phạt, đuổi việc thì tác dụng không lớn nếu không sửa cả một hệ thống. Sự cố đằng nào cũng xảy ra rồi, điều quan trọng phải ngăn ngừa làm sao không để xảy ra sự cố tương tự. Muốn vậy phải tìm và trám bằng được lỗi hệ thống mới giải quyết được từ gốc. Chúng tôi không bao giờ vì sợ trách nhiệm nặng nề mà dám không “moi” ra lỗi hệ thống nữa.