Trăn gấm - Python reticulatus

Trăn gấm có những hoa văn độc đáo và đẹp mắt như hình mắt của chiếc võng khiến chúng rất khó phân biệt khi cuộn mình trên lớp thảm mục thực vật hay quanh những gốc cây lớn trong rừng thưa, cây bụi hay ven các rừng già, ở các đồi núi thấp có nhiều bụi rậm khô ráo và gần các vực nước, đầm lầy.

Ảnh: Phùng Mỹ Trung.

Sức mạnh về cơ bắp của loài mãng xà khổng lồ này tạo ra một cú đớp “nhanh như điện” với hàm răng sắc nhọn như những chiếc móc về phía sau khiến con mồi khó có cơ hội trốn thoát. Khi con mồi bị giữ chặt bằng bộ hàm sắc khoẻ, trăn gấm dùng cơ thể khổng lồ của mình xiết chặt con mồi. Cho đến khi con mồi tắt thở thì con trăn sẽ buông lỏng con mồi và bắt đầu thưởng ngoạn bữa ăn ngon lành của mình.

Khả năng săn mồi độc đáo hơn của trăn gấm là nó có thể leo lên cây và thích cuốn mình vào những cành cây chìa ra trên mặt nước. Con trăn ung dung nằm chờ con mồi đi ngang qua để tấn công.

Trăn gấm là loài mãng xà cỡ lớn trong các loài rắn, có thể dài tới 6- 7m, đầu nhỏ dài, phân biệt rõ với cổ. Cá thể cái trưởng thành thường lớn hơn cá thể đực.

Loài trăn gấm thường sống ở rừng thưa, nơi có đồi núi thấp hoặc savan cây bụi, đặc biệt nơi sống đều ở gần môi trường nước.

Trăn gấm bơi giỏi và có tập tính tương tự như trăn đất. Trăn gấm hoạt động về ban đêm, có thể đẻ tới 100 trứng/ lứa, trăn mẹ có tập tính cuốn lấy trứng. Trứng nở sau khoảng hai tháng rưỡi đến 3 tháng.

Con non mới nở dài khoảng 60 đến 75cm. Trong điều kiện nuôi, chúng thích đầm mình cả ngày trong nước và ăn nhiều loại mồi. Thức ăn bao gồm những loài động vật đẳng nhiệt.

Hiện nay, loài trăn gấm có sự suy giảm quần thể trầm trọng, cộng với sự suy giảm nơi cư trú và chất lượng nơi sinh sống do sự khai thác môi trường, mở rộng đô thị và việc săn bắt trái phép.

Trăn cộc- Python brongersmai

Trăn cộc là một trong số 3 loài trăn lớn thuộc giống Python phân bố ở Việt Nam, trong đó trăn cộc là loài có kích thước nhỏ nhất và cũng là loài hiếm nhất.

Loài trăn này không chỉ ngắn, mập mà còn có nhiều màu sắc phong phú trên từng cá thể như đen, đỏ thẫm, vàng ngọc và trắng với hoa văn rất lạ, đẹp.

Trăn cộc có vùng phân bố hẹp ở miền Nam Việt Nam và phân bố khá rộng ở một số quốc gia lân cận như Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Indonesia, Singapore, Campuchia… Theo các tài liệu ghi lại, năm 1970 nhà động vật học Campden phát hiện và ghi nhận loài này được buôn bán ở Sài Gòn - miền Nam Việt Nam.

Trăn Cộc- Ảnh: Phùng Mỹ Trung.

Cho mãi đến năm 1977 Grandison cũng ghi nhận loài được nuôi ở Bình Thuận, thành phố Hồ Chí Minh và Cà Mau. Mới đây năm 2005 nhà nghiên cứu bò sát Việt Nam, Tiến sỹ Nguyễn Quảng Trường cùng các đồng sự cũng đã ghi nhận loài này được buôn bán và nuôi ở một số trại nuôi tại thành phố Hồ Chí Minh.

Loài trăn này có đầu nhỏ, hình tam giác, ở mỗi bên mép trên có hai hõm vảy nằm ở 2 vảy mép sát đầu mõm. Có 2 gai nhỏ (hình cựa) ở 2 bên lỗ hậu môn.

Trăn cộc có đầu màu vàng nhạt, có một vệt xám đen chạy từ mõm bao hết phần má, môi trên và dưới kéo dài ra tới cổ. Lưng xám, chính giữa lưng có hàng chấm sáng lớn ở giữa sáng hơn, càng về cuối thân các vết đốm này kéo dài ra và nối lại với nhau ở sườn có những đốm xám rất to. Chiều dài cơ thể con trăn tới 2m.

Trăn đất- Python molurus

Đây thực sự là loài đoạt giải quán quân về kích thước, cân nặng trong các loài rắn tìm thấy ở Việt Nam.

Một số cá thể tìm thấy ở Vườn quốc gia U Minh đạt đến độ dài khoảng 8m (kích thước trung bình khoảng từ 4 - 6m) và cân nặng hơn 120kg với cái đầu dài, nhỏ, có màu nâu xám, mặt trên đầu có hoa văn hình mũi mác di từ cổ, mũi nhọn hướng về phía đầu mõm.

Trăn đất- Ảnh: Phùng Mỹ Trung.

Hai tấm vảy môi trên có trên mỗi tấm vảy một lỗ (lỗ môi là cơ quan cảm giác nhiệt). Mặt trên lưng có màu xám nhạt hay vàng nhạt, có một dãy những vết lớn dài, màu nâu đỏ viền đen. Mặt bụng màu vàng hay nâu vàng có những đốm nâu hay đen.

Trăn đất trú đông từ 2 đến 4 cá thể trong những hang hốc tự nhiên để tránh rét. Chúng chủ yếu đi kiếm mồi vào ban đêm, nhiều nhất vào lúc xẩm tối. Chúng ưa ngâm mình vào trong nước trong những ngày nóng bức.

Trăn đất ăn những loài thú nhỏ (chủ yếu gặm nhấm, đôi khi cả hươu nai cỡ nhỏ, chim và những loài ếch nhái, bò sát). Trăn đất sinh sản hàng năm.