Bệnh nhân ngộ độc cao mã tiền sau 4 ngày nhập viện cấp cứu, hiện vẫn còn bị co cứng nhẹ, biến chứng viêm phổi, phải thở oxy và điều trị hồi sức cấp cứu.

Bệnh nhân là người đàn ông tên D., 66 tuổi ở Long Biên, Hà Nội, đã uống khoảng 1 thìa cà phê cao thuốc có chứa cây mã tiền chữa bệnh xương khớp, gout. Khoảng 15 phút sau, người này bị chóng mặt buồn nôn, vã mồ hôi, co giật từng cơn, gồng cứng toàn thân.

Ông D. được đưa vào Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cấp cứu trong tình trạng nguy kịch.

Bệnh nhân được xác định ngộ độc strychnin, độc tố có trong hạt mã tiền, thường được dùng trong nông nghiệp để diệt chuột, diệt thú có hại và trong thuốc y học cổ truyền với mục đích điều trị (kích thích thần kinh cơ...).

BS.Nguyễn Tiến Đạt, Trung tâm Chống độc kiểm tra phản xạ của bệnh nhân. Ảnh Bệnh viện Bạch Mai

"Y học hiện đại ngày nay không còn dùng strychnin làm thuốc chữa bệnh do độc tính nguy hiểm và tác dụng chữa bệnh rất hạn chế", bác sĩ Nguyễn Tiến Đạt, Trung tâm Chống độc cho biết.

Ông D cũng cho biết đã từng sử dụng các loại cao thuốc, nhưng đây là lần đầu tiên bị phản ứng như vậy, do đó ông nghi ngờ có thể trong cao thuốc không chỉ có mã tiền mà còn nhiều loại chất không rõ nguồn gốc khác. Tuy nhiên, với lần cận kề cửa tử này, ông D khẳng định không dám tự ý dùng thuốc, dùng các thuốc không có đăng ký, không rõ nguồn gốc mà không qua thăm khám ở các cơ sở y tế tin cậy, các bệnh viện. Đặc biệt, ông sẽ loại bỏ luôn cách điều trị bằng các cao thuốc, lá thuốc.

Sau gần 1 ngày nhập viện, được bác sĩ tích cực điều trị, bệnh nhân D. vẫn còn co cứng các cơ liên tục, cổ ưỡn cong, tay co và toàn bộ chân duỗi cứng giống như bệnh nhân bị uốn ván, thỉnh thoảng xuất hiện các cơn co giật, thậm chí chỉ cần có tiếng động mạnh, ánh sáng mạnh là cơ lại bị kích thích và co giật.

Kết quả xét nghiệm Creatine Kinase (CK) rất cao 15.000 IU/L. Thường khi kết quả CK cao trên 1.000 IU/L thể hiện tiêu cơ vân cấp cần phải theo dõi sát, trên 5.000 IU/L nguy cơ suy thận cấp rất cao.

"Các trường hợp bị nhiễm độc strychnin hay mã tiền thường do uống theo các bài thuốc dân gian, truyền tai nhau, uống nhầm rượu ngâm mã tiền để xoa bóp… Trường hợp nhiễm độc nặng, không được phát hiện, cấp cứu kịp thời sẽ gây giật cơ (biểu hiện giống như co giật), cứng cơ, khó thở, suy hô hấp và dẫn đến tử vong", BS. Đạt cho biết.

Cây, quả, hạt mã tiền. (Ảnh: BVCC)

Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, hoạt chất trong hạt mã tiền có gần 50% là strychnin, phần còn lại là brucin, còn khoảng 2 - 3% là các Alcaloid. Mã tiền rất độc, tác dụng trực tiếp với tủy sống, kích thích gây co cứng các cơ, trường hợp nhẹ thì tăng phản xạ gân xương, nặng thì co cứng các cơ liên tục giống như uốn ván, có các cơn co cơ đột ngột và giật cơ giống như co giật. 

 Tình trạng co cứng cơ, giật cơ cũng dễ dàng nhanh chóng dẫn tới ngạt thở, suy hô hấp và tử vong nhanh chóng. Ngay cả khi chỉ sử dụng hạt mã tiền ngâm rượu xoa bóp ngoài da (hạt không qua xử lý độc) nếu không tuân thủ liều lượng thích hợp, thì chất độc trong mã tiền cũng có thể ngấm qua da, dẫn đến ngộ độc. 

 Trong y học cổ truyền, khi sử dụng hạt mã tiền cần phải xử lý độc tố theo đúng quy trình để loại bỏ nguy cơ gây ngộ độc. Tuy nhiên, với các sản phẩm trôi nổi, không thể chắc chắn là độc tố còn lại bao nhiêu, nên rất nguy cơ.

Hạt mã tiền cũng được Bộ Y tế xếp vào danh mục những vị thuốc có độc tính cao, cần bảo quản riêng biệt, tuân thủ liều lượng sử dụng. Mặc dù vậy, trên thị trường hiện nay, tại nhiều nơi, mã tiền đang được bán một cách dễ dàng, tùy tiện.

Bác sĩ khuyến cáo, người dân nên cẩn thận với các loại thuốc y học cổ truyền trôi nổi, không rõ nguồn gốc, thành phần trên thị trường, hoặc lấy từ những cá nhân, thầy lang hoặc cơ sở chưa được cấp phép. Nếu muốn điều trị theo phương pháp y học cổ truyền, người bệnh cần đến các cơ sở khám chữa bệnh y học cổ truyền hoặc những người hành nghề được cấp phép bởi cơ quan quản lý về y tế.

>>> Mời độc giả xem video: 3 bệnh nhân ngộ độc liệt hoàn toàn, phải thở máy