Sai phạm trong đấu thầu là một trong những công tác trọng điểm mà Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực do Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng làm Trưởng ban chỉ đạo quyết liệt xử lý. Và thực tế thời gian qua, nhiều vụ vi phạm quy định đấu thầu như đại án công ty AIC, vụ cựu Chủ tịch TP Hà Nội Nguyễn Đức Chung can thiệp đấu thầu… đã bị đưa ra xét xử, được dư luận đồng tình. Thế nhưng, sự việc Ban quản lý dự án xây dựng công trình dân dụng và công nghiệp tỉnh Bắc Ninh (viết tắt - BQLXD dân dụng và công nghiệp Bắc Ninh) có nhiều dấu hiệu vi phạm quy định về đấu thầu lại chưa được UBND tỉnh Bắc Ninh, Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, tiêu cực tỉnh Bắc Ninh làm rõ, khiến dư luận ngóng chờ kết quả.
Liệu có “trên nóng - dưới lạnh?”
Thời gian qua, Báo Tri thức và Cuộc sống nhận được phản ánh về việc đơn vị trúng thầu là liên danh nhà thầu (Công ty TNHH xây dựng Phật Tích, Công ty CPĐT và XD hạ tầng kỹ thuật Bắc Ninh và Công ty thang máy Phúc Thành) trúng thầu Gói thầu số 4, dự án Đầu tư xây dựng cải tạo, nâng cấp trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh Bắc Ninh do BQLXD dân dụng và công nghiệp Bắc Ninh làm chủ đầu tư có dấu hiệu gian lận, không đáp ứng quy định hồ sơ mời thầu. Căn cứ vào Điều 4 Luật Báo chí 2016 và tôn chỉ mục đích Báo Tri thức và Cuộc sống về việc “Tham gia tư vấn, phản biện chính sách, chiến lược, quy hoạch, các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội…” với trách nhiệm của mình, BBT nhận thấy phản ánh trên có căn cứ, có dấu hiệu sai quy định pháp luật tại Gói thầu số 4 cần làm rõ. Vì vậy, ngày 17/11/2022, PV đã liên hệ, đặt lịch làm việc với BQLXD dân dụng và công nghiệp Bắc Ninh nhưng đến nay chưa nhận được phản hồi. Dựa trên thông tin PV thu thập được, Báo Tri thức và Cuộc sống đã đăng tải bài viết tuyên truyền, phản ánh: “Dự án Trung tâm kiểm soát bệnh tật Bắc Ninh: Nhà thầu gian lận?”, đồng thời gửi công văn đề nghị UBND tỉnh Bắc Ninh, Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, tiêu cực tỉnh Bắc Ninh, BQLXD dân dụng và công nghiệp Bắc Ninh phối hợp, cung cấp tư liệu, văn bản, trả lời thông tin liên quan để làm rõ các vấn đề mà dư luận đang quan tâm:
1. Tại HSDT, Công ty CPĐT và XD hạ tầng kỹ thuật Bắc Ninh (với tư cách thành viên liên danh) kê khai Hợp đồng tương tự số 21/2019/HĐXD, thuộc Gói thầu số 10: Hệ thống phòng cháy chữa cháy, phòng chống mối (dự án đầu tư xây dựng công trình nâng cấp trường Trung cấp Y tế thành trường Cao đẳng Y tế Bắc Ninh) để chứng minh năng lực kinh nghiệm. Đồng thời, kê khai hợp đồng trên là cấp công trình II để đủ điều kiện của HSMT. Song tại công văn số 1475/QĐ-UBND phê duyệt dự án nêu rõ đây là dự án nhóm B, công trình dân dụng cấp III. Đây là hành vi kê khai gian dối nhằm trúng thầu không?
2. Gói thầu số 10 thuộc Dự án đầu tư xây dựng công trình nâng cấp trường Trung cấp Y tế thành trường Cao đẳng Y tế Bắc Ninh do BQL dự án XD công trình dân dụng và công nghiệp Bắc Ninh được UBND tỉnh Bắc Ninh giao làm chủ đầu tư, đã tổ chức lựa chọn nhà thầu và ký hợp đồng với nhà thầu trúng thầu (căn cứ Hợp đồng số 21/2019/HĐXD). Vậy không có lý do gì BQL không thẩm định được Hợp đồng số 21/2019/HĐXD mà nhà thầu Công ty CPĐT và XD hạ tầng kỹ thuật Bắc Ninh Lê khai tại HSDT khi tham gia Gói thầu Gói thầu số 4 công trình cấp II hay cấp III. Vậy có hay không hành vi bao che cho kê khai gian dối nhằm thông thầu?
 |
| Công ty cổ phần đầu tư và xây dựng hạ tầng kỹ thuật Bắc Ninh với tư cách thành viên liên danh trúng thầu có dấu hiệu kê khai gian lận HSDT. |
3. Nếu có căn cứ về hành vi gian lận tại HSDT của Công ty CPĐT và XD hạ tầng kỹ thuật Bắc Ninh, với tư cách là người quyết định đầu tư, UBND tỉnh có hủy thầu Gói thầu số 4 có bị huỷ? Trách nhiệm lãnh đạo, cá nhân, tập thể BQL dự án XD công trình dân dụng và công nghiệp Bắc Ninh thế nào? Trách nhiệm nhà thầu, liên danh nhà thầu ra sao?
4. HSMT Gói thầu số 4 đưa nhãn hiệu hàng hóa chào thầu có trái với quy định pháp luật đầu thầu về hành vi cấm trong đấu thầu hay không? Việc xử lý trách nhiệm của chủ đầu tư khi lập, phê duyệt và phát hành HSMT ?
5. Có nhiều phản ánh một số gói thầu do BQL dự án XD công trình dân dụng và công nghiệp Bắc Ninh tổ chức đấu thầu có dấu hiệu vi phạm pháp luật. UBND tỉnh Bắc Ninh; Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, tiêu cực tỉnh Bắc Ninh có tiến hành thanh tra toàn diện để làm rõ không?
Thế nhưng gần 1 tháng qua, PV vẫn chưa nhận được câu trả lời từ các cơ quan hữu quan của tỉnh Bắc Ninh về sự việc.
"Tùy mức độ có thể xem xét xử lý hình sự nếu đủ căn cứ"
Bày tỏ quan điểm về sự việc, luật sư Mai Thảo (Phó giám đốc Công ty luật TAT Lawfirm - Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho rằng: “Việc gian lận hay sai phạm trong hoạt động đấu thầu cần được xử lý nghiêm ngặt để tránh gây hậu quả cho xã hội”.
Luật sư Thảo cho rằng, về việc, Công ty cổ phần đầu tư và xây dựng hạ tầng kỹ thuật Bắc Ninh với tư cách thành viên liên danh kê khai Hợp đồng số 21/2019/HĐXD (Thi công xây dựng, thuộc Gói thầu số 10: Hệ thống phòng cháy chữa cháy, phòng chống mối) để chứng minh năng lực kinh nghiệm thi công công trình, kê khai hợp đồng trên là cấp công trình II nhưng thực chất tại công văn số 1475/QĐ-UBND về việc phê duyệt dự án nêu rõ đây là dự án nhóm B, công trình dân dụng cấp III. Trong hồ sơ đấu thầu thì Công ty trúng thầu có dấu hiệu gian lận Hồ sơ đấu thầu cụ thể là kê khai sai, gian dối về kinh nghiệm trong Hồ sơ năng lực để đáp ứng yêu cầu, kinh nghiệm cụ thể được nêu ra trong Hồ sơ mời thầu. Như vậy đã vi phạm quy định về các hành vi bị cấm theo điều 89 Luật Đấu thầu. Hậu quả của việc kê khai gian dối thì sẽ bị hủy thầu theo quy định tại khoản 3, khoản 4 điều 17 Luật đấu thầu đối với các trường hợp: “Hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu không tuân thủ quy định của pháp luật về đấu thầu” hay “Có bằng chứng về việc gian lận, dẫn đến làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư”.
Trong Hồ sơ dự thầu, yếu tố gian lận của bên mời thầu thể hiện ở ở kê khai công trình cấp III lên cấp II để trúng thầu và chứng minh năng lực kinh nghiệm thi công công trình tương tự chỉ là thành viên liên danh chứ không phải thực hiện 100% giá trị hợp đồng. Việc gian lận đã vi phạm điều 17 Luật Đấu thầu 2013 nêu trên, vì vậy hành vi trên của bên mời thầu có thể là căn cứ hủy thầu theo quy định pháp luật.
Theo luật sư Thảo, việc sai phạm trong công tác đấu thầu dẫn đến những hệ quả nguy hiểm, làm lãng phí công sức, tiền bạc và nhiều hệ lụy khác. Trong trường hợp này, các tổ chức, cá nhân vi phạm sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật. Mức hình phạt phải chịu đó là xử lý kỷ luật, xử lý vi phạm hành chính, bồi thường thiệt hại khi gây hậu quả, bị cấm tham gia hoạt động đấu thầu. Luật sư nói thêm, trường hợp sự việc phức tạp, nghiêm trọng, gây thất thoát, lãng phí tài sản của nhà nước có đủ hồ sơ, tài liệu hoặc tùy theo mức độ đến mức bị xử lý hình sự thì có thể chuyển cho cơ quan công an đề nghị vào cuộc làm rõ.
Hành vi làm giả hồ sơ năng lực để trúng thầu bị xử lý như thế nào?
Với hành vi vi phạm Khoản 4 Điều 89 Luật Đấu thầu, Khoản 1 Điều 122 Nghị định 63/2014/NĐ-CP quy định rõ tùy theo mức độ vi phạm mà áp dụng hình thức cấm tham gia hoạt động đấu thầu đối với tổ chức, cá nhân là cấm tham gia hoạt động đấu thầu từ 03 năm đến 05 năm.
Ngoài ra, trong trường hợp có đủ dấu hiệu cấu thành tội phạm, hành vi làm giả hồ sơ năng lực để trúng gói thầu có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội “vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng” theo quy định tại Điều 222 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.
Theo đó, người nào thực hiện hành vi gian lận trong đấu thầu gây thiệt hại từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc dưới 100.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm. Phạm tội gây thiệt hại 1.000.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm.
Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.
