Theo các chuyên gia, chất ethoxylates nonylphenol (NPE) có trong quần áo nếu không được giám sát chặt chẽ có thể làm ảnh hưởng sức khoẻ con người như gây rối loạn nội tiết, rối loạn khả năng sinh sản, sự phát triển của cơ thể và ung thư.
Lo lắng vì nghe nói quần áo có chất độc
Chị Hoàng Anh (Trương Định, Hà Nội) mua cho con gái hai chiếc quần không rõ nguồn gốc xuất xứ được bán ở vỉa hè trên đường đi làm về. Khi về nhà, chị cho con mặc thử trước khi đưa đi giặt. Vì thích đồ mới, con chị sau khi mặc vào không muốn cởi ra nên mặc đi ngủ. Không ngờ, sau hơn 2 tiếng đồng hồ mặc đồ, phần mông cháu bắt đầu nổi mẩn đỏ, ngứa.
Chị Anh chia sẻ, thấy da cháu nổi mẩn chị rất lo quần có các chất độc gây viêm da. Trước đây chị vẫn áp dụng cho con thử quần áo khi mới mua, hoặc nhiều lần cho con mặc luôn quần áo đó mà không giặt, nhưng không ảnh hưởng gì. Hiện nay, con mới mặc lại bị nổi mẩn sợ có chất độc hại.
“Trước đây tôi có đọc được thông tin quần áo có chứa chất ethoxylates nonylphenol có thể gây viêm da, rối loạn nội tiết và ung thư. Liệu đó là chất gì, có thể có trong loại quần áo này hay không? Khi giặt và phơi nắng sẽ ra sao có thể loại bỏ chất độc?”, chị Hoàng Anh thắc mắc.
Theo KS Trương Phi Nam, nguyên Trưởng phòng Nghiên cứu, Viện Dệt may, chất ethoxylates nonylphenol có nguồn gốc từ nonyl phenol, hay còn nói cách khác là các chất thuộc nhóm phenol. Về cơ bản, chất này được sử dụng trong quá trình tiền xử lý xơ sợi của hoạt động dệt may. Nó như chất hoạt động bề mặt, giúp quá trình tẩy chất bẩn, giặt sạch, ngấm hóa chất và màu... được dễ dàng và nhanh chóng.
“Từ gốc phenol, rất nhiều chất được tạo ra có tác dụng trong sản xuất công nghiệp, có cả dệt may. Chất này hoạt động như một sự thúc đẩy, trợ giúp các chất khác hoạt động mạnh và tác dụng cao hơn. Trước đây, chất này được sử dụng tương đối trong các quá trình dệt may, tuy nhiên, hiện nước ta đã cấm chất này. Đối với các hàng từ vải, sợi nhập khẩu, đây là chất có chỉ tiêu để kiểm tra và làm mẫu thử nghiệm nhằm phát hiện. Tuy nhiên, với các sản phẩm không rõ nguồn gốc, làm vì giá thành rẻ nhằm bán kiếm lời... người ta vẫn có thể sử dụng chất này”, KS Trương Phi Nam cho biết.
 |
Chất gây ung thư, rối loạn nội tiết
Theo PGS.TS Trần Hồng Côn, Khoa Hóa học, Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, nonyl phenol là chất cực độc. Chất này có đặc điểm là có mùi hôi, khó bay hơi và phân hủy trong môi trường. Ở nước ta, những nghiên cứu chất này chưa nhiều, hoặc chỉ mới bước đầu nghiên cứu về cấu tạo chất này chứ chưa đánh giá được tổng thể tác hại, khả năng sử dụng các chất đó ra sao. Tuy nhiên, ở nước ngoài đã có những nghiên cứu và đánh giá sâu về tác hại của chất này.
Theo đó, đây là chất được cảnh báo có khả năng gây tác hại đa chức năng, gây nguy cơ ung thư cho con người cao và ảnh hưởng lâu dài đến môi trường. Trong đó, gốc nonyl phenol nói chung và ethoxylates nonylphenol có khả năng bắt chước cấu trúc nội tiết tố, đặc biệt là estrogen gây nên rối loạn nội tiết, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của con người cũng như sự phát triển của cơ thể. Chất này khi vào cơ thể cũng tích lũy dưới mỡ từ đó gây độc hại.
Khi xuống nước, chúng có thể tồn tại rất lâu mà không bị phân hủy, do đó ảnh hưởng đến môi trường, động vật dưới nước cũng bị ảnh hưởng như cá... Khi con người ăn cá, ngược lại sẽ tiếp nhận thêm chất này. Vì thế, khi sử dụng nonyl phenol hay ethoxylates nonylphenol sẽ gây ảnh hưởng đến cả người sản xuất lẫn người tiêu dùng, môi trường.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng khuyến nghị, không phải cứ nói đến chất này là loại nào cũng có chứa. Nếu chất này dưới ngưỡng cho phép sẽ không ảnh hưởng cho con người. Vì thế, để đảm bảo, nên mua những sản phẩm uy tín, có nguồn gốc rõ ràng. Quần áo sau khi mua về cần ngâm, giặt và phơi nắng.
“Bên việc chọn mua sản phẩm an toàn thì dưới quá trình giặt và phơi nắng, chất nonyl phenol sẽ suy giảm đi tương đối nhiều (mặc dù chúng sẽ truyền qua đường nước ra môi trường), vì thế cũng sẽ ít ảnh hưởng đến sức khoẻ người mặc”, PGS.TS Trần Hồng Côn cho biết thêm.
“Không chỉ có các chất từ gốc phenol gây ảnh hưởng đến sức khoẻ thì người dân mới lo. Bản thân trong quá trình sản xuất, người ta sử dụng nhiều loại hóa chất khác nhau cho các quá trình xử lý sợi, vải, nhuộm… Hay khi may, vận chuyển cũng có thể nhiễm hóa chất, bụi bẩn ô nhiễm. Vì thế, cần làm sạch quần áo rồi mới mặc là cần thiết. Quá trình thử quần áo chỉ kéo dài vài phút nên nguy cơ ảnh hưởng không cao, nhưng mặc lâu dài lại tiếp xúc da trực tiếp, bị tác động bởi chất dầu, mồ hôi… rõ ràng khả năng ngấm vào cơ thể sẽ cao hơn”.
KS Trương Phi Nam
