Sơn La: Bãi thải mỏ than suối Bàng nguy cơ sạt lở, dân nơm nớp lo sợ
Nhiều hộ dân sinh sống gần mỏ than suối Bàng thuộc bản Nà Lồi, xã Suối Bàng, huyện Vân Hồ (tỉnh Sơn La) đang nơm nớp lo sợ bị vùi lấp nhà cửa, nguy hiểm đến tính mạng…
Đoàn Khang
Nỗi lo vùi lấp nhà cửa
Phản ánh của người dân đến đường dây nóng của Khoa học và Đời sống/Báo Tri thức và Cuộc sống, trong quá trình thực hiện đầu tư khai thác, đất đá thải tại mỏ than Suối Bàng được chất đống cao trên núi có nguy cơ sạt lở, vùi lấp nhà cửa, tính mạng của người dân địa phương, cùng với đó là tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm sông Đà (lòng hồ thủy điện Hòa Bình). Dù vậy, việc di chuyển người dân ra khỏi khu vực nguy hiểm hiện đang gặp nhiều vướng mắc.
Là một trong số hộ gia đình nằm tại khu vực có nguy cơ sạt lở cao, ông Cầm Văn Yêu (bản Nà Lồi, xã Suối Bàng, huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La) cho biết, đầu tháng 5/2024, doanh nghiệp có cử đại diện xuống gặp trưởng bản, Bí thư Đảng ủy, cho biết muốn đổ thải xuống chân núi. Ông Cầm Văn Yêu yêu cầu doanh nghiệp, nếu đổ thải phải di chuyển tất cả người dân dưới chân núi.
“Trước kia các cấp đã đền bù di chuyển 8 hộ, bây giờ còn 9 hộ. Đến tháng 6/2024, mỏ than bắt đầu đổ thải thì có mưa lớn, đất đá ập xuống nhà cửa chúng tôi. May mắn lúc ấy, người nhà không có ai bị thương"- ông Cầm Văn Yêu cho biết.
Theo ông Yêu, phía địa phương và doanh nghiệp trước mắt muốn hỗ trợ cho 3/9 hộ còn lại di chuyển khỏi khu vực. Tiền hỗ trợ dự kiến mỗi hộ là 42 triệu đồng (trong đó 2 triệu đồng là tiền chuyển nhà), còn lại là hỗ trợ đổ nền. Đất dựng nhà thì người dân phải tự tìm.
"Bây giờ chúng tôi chuyển đi chỗ khác phải mua đất, hỗ trợ như vậy làm sao mua được đất, dựng được nhà. Mong các cấp xem xét đúng thực tế, hỗ trợ, sớm đưa bà con chúng tôi ra khỏi vùng nguy hiểm. Nếu tiếp tục mưa lớn, không biết chúng tôi sẽ bị nước lũ cuốn đi lúc nào”, ông Yêu ngậm ngùi nói.
Bà Mùi Thị Xịch (người dân bản Nà Lồi) có nhà gần mỏ than nơm nớp lo sợ bị vùi lấp nhà cửa, tính mạng.
Nằm cách nhà ông Yêu khoảng 15m, hộ gia đình bà Mùi Thị Xịch (bàn Nà Lồi) cũng đang nằm trong diện nguy cơ sạt lở. Bà Xịch cho biết: “Chính quyền và công ty họ đến, bảo chúng tôi đi tìm lấy chỗ ở, khắp nương, khắp đồi. Bây giờ mua một nền nhà cũng 70 triệu đồng, chúng tôi làm nương rẫy biết lấy tiền đâu ra.
Đợt mưa bão số 3 Yagi, đất đá sạt từ bãi thải mỏ than chảy xuống cũng tràn hết vào nhà tôi, nhưng khi huyện, xã và công ty xuống thì nói là mưa lũ thiên tai, chứ không phải đất đá từ mỏ than trôi xuống. Từ lúc đất đá sạt xuống, các cấp mới xuống bảo chúng tôi di dời, trước kia không bảo vì chúng tôi không nằm trong quy hoạch dự án”.
Nhiều đoạn đường đất xe chở than chạy qua đã gây hư hỏng, gồ ghề, lầy lội.
Bên cạnh đó, người dân địa phương còn cho biết do nằm gần với khu vực mỏ than suối Bàng nên hàng ngày họ còn bị “tra tấn” bởi tiếng ồn từ hoạt động mỏ. Đường xá bị xe tải chở than cày nát hư hỏng, đi lại khó khăn, mất an toàn.
“Đất đá thải, xe chở than chạy ầm ầm cả ngày cả đêm chúng tôi không được ngủ. Đường đi thì hư hỏng, bụi than mù mịt”, bà Mùi Thị Xịch cho hay.
Theo ghi nhận của phóng viên những ngày cuối tháng 10, đầu tháng 11/2024, hoạt động khai thác, đổ thải tại mỏ than suối Bàng diễn ra rầm rộ. Nhiều máy móc, công nhân làm việc hết công suất. Trong khi đó các hộ dân phản ánh trong vùng nguy cơ sạt lở đều nằm ở chân núi, cách mỏ than khoảng vài trăm mét, cuối dòng chảy của một con suối về phía lòng sông Đà. Dòng suối đã bị sạt lở, nhiều đoạn sạt sâu tới 2-3m. Dọc suối vẫn còn nhiều hòn đá khổng lồ bị cuốn theo dòng chảy trong đợt mưa bão số 3 Yagi vừa qua, nằm ngổn ngang.
Thời điểm phóng viên ghi nhận, có nhiều lượt xe “hổ vồ” chở than từ mỏ chạy qua đây hướng về bãi tập kết bến Lồi nằm trên bờ sông Đà, sau đó mới múc than lên thuyền lớn chở đi. Nhiều đoạn đường đất xe chở than chạy qua đã gây hư hỏng, gồ ghề, lầy lội khiến người dân di chuyển khó khăn.
Nguyên nhân do đâu?
Theo tìm hiểu của phóng viên, mỏ than suối Bàng là mỏ than mỡ đã được Thủ tướng Chính phủ giao cho UBND tỉnh Sơn La quản lý và khai thác ban hành Quyết định số 893/QĐ-TTg ngày 24/7/2001. Thực hiện quy định của Luật khoáng sản, UBND tỉnh Sơn La đã cấp Giấy phép khai thác khoáng sản số 3099/QĐ-UBND ngày 8/12/2010 cho Công ty cổ phần đầu tư khoáng sản KTB (thời hạn đến hết năm 2029, Công ty tiếp tục khai thác theo quy định tại Điều 84 Luật Khoáng sản) và Giấy phép khai thác khoáng sản số 1975/QĐ-UBND ngày 30/8/2011 cho Công ty cổ phần khoáng sản Sơn La (thời hạn đến ngày 31/7/2021).
Bãi tập kết than ở bến Lồi, nằm trên bờ sông Đà nguy cơ gây ô nhiễm lòng sông.
Trong quá trình khai thác than, vị trí các đường hầm lò theo thiết kế đã không gặp được các vỉa than nên Công ty cổ phần khoáng sản Sơn La tự ý chuyển đổi phương pháp khai thác hầm lò sang khai thác lộ thiên. UBND tỉnh Sơn La đã xử phạt hành chính Công ty cổ phần khoáng sản Sơn La 400 triệu đồng, yêu cầu đơn vị phải dừng hoạt động từ năm 2020 để khắc phục các tồn tại, vi phạm. Trong thời gian này, Công ty đề xuất xin phép được thăm dò nâng cấp trữ lượng khoáng sản tại khu vực được cấp phép để làm cơ sở lập lại thiết kế mỏ khai thác cho hiệu quả và điều chỉnh phương pháp khai thác trong giấy phép cho phù hợp với thực tế.
Đến ngày 12/3/2024, UBND tỉnh Sơn La có quyết định phê duyệt kết quả thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường mỏ than Suối Bàng. Ngày 18/06/2024, UBND tỉnh Sơn La ra văn bản cho phép Công ty cổ phần khoáng sản Sơn La chuyển mục đích sử dụng đất để đầu tư dự án.
Chính quyền địa phương nói gì?
Tại buổi làm việc với phóng viên Khoa học và Đời sống/ Báo Tri thức và Cuộc sống ngày 04/11/2024, ông Vì Văn Huy - Chủ tịch UBND xã Suối Bàng (huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La) cho biết, trước kia 8 hộ dân bản Nà Lồi nằm trong vùng nguy cơ sạt lở cao nhất, nguy hiểm đã được chuyển di dời đến nơi tái định cư. Hiện còn 9 hộ nằm ngoài dự án, nhưng đều có ảnh hưởng bởi mỏ than (cả sạt lở và môi trường), trong đó 3 hộ nguy cơ sạt lở cao nhất.
Về trách nhiệm và thẩm quyền, UBND xã Suối Bàng đã có báo cáo lên UBND huyện Vân Hồ. Tuy nhiên, các hộ đều cho rằng đền bù chưa thỏa đáng nên chưa chịu di dời.
“Hỗ trợ làm nền, bốc dỡ nhà cửa của người dân là bên phía mỏ than chịu. Theo quy định, Nhà nước sẽ hỗ trợ 40 triệu đồng”, ông Huy thông tin.
Mời độc giả xem video: Bãi thải mỏ than suối Bàng nguy cơ sạt lở, dân nơm nớp lo sợ.
Một mỏ than ở Úc được bán với giá 1 USD, trong khi chỉ mới ba năm trước là 631 triệu USD.
Sự sụp giảm khủng khiếp của giá than thế giới mới đây đã được thể hiện qua việc một mỏ than ở Úc được bán với giá 1 đô la, cái giá mà chỉ mới ba năm trước là 860 triệu AUD, tương đương 631 triệu đô la Mỹ.
Trong một thông báo ngày 30/7 của công ty Stanmore Coal Ltd có trụ sở tại thành phố Brisbane, Úc cho biết: công ty Vale SA, công ty khai thác mỏ hàng đầu thế giới của Brazil và tập đoàn Sumitomo Corporation của Nhật Bản đã bán lại mỏ than cốc Isaac Plains cho họ. Được biết, Tập đoàn Sumitomo của Nhật Bản đã mua 50% cổ phần tương đương 430 triệu AUD của mỏ than trên trong năm 2012.
Mỏ than Isaac Plains.
Sự sụt giảm trong giá than cốc, nguyên liệu được sử dụng để sản xuất thép, đã khiến một số công ty sản xuất lâm vào tình cảnh phá sản và buộc phải đóng cửa nhiều mỏ than trên khắp thế giới. Công ty Alpha Natural Resources Inc, nhà sản xuất than đá lớn nhất nước Mỹ, dự định nộp đơn xin bảo hộ phá sản tại bang Virginia vào sáng hôm nay (3/8), một nguồn tin bên trong công ty cho biết. Theo Bloomberg, công ty Alpha Natural Resources Inc có giá trị lên đến 7,3 tỷ USD trong năm 2008.
Trung Quốc: 2 người chết, hơn 50 người bị mắc kẹt do sập mỏ than
Chiều 22/2, một mỏ than lộ thiên ở khu tự trị Nội Mông, miền Bắc Trung Quốc đã bị sập trên diện rộng, khiến ít nhất 2 người chết, hơn 50 người bị mắc kẹt.
Hãng Thông tấn Tân Hoa dẫn thông tin từ các cơ quan chức năng vùng Alxa thuộc Khu tự trị Nội Mông cho biết, tính đến hơn 17h chiều 22/2 (giờ địa phương), đã có 3 người được đưa ra khỏi khu vực mỏ than bị sập, nhưng 2 người trong số đó đã không còn dấu hiệu sự sống. Theo thống kê sơ bộ, hiện vẫn còn 53 người mất tính và 6 người bị thương.
Hình ảnh mỏ than Mường Vọ hoạt động bất chấp lệnh đóng cửa
Mặc dù UBND tỉnh Hòa Bình đã có “lệnh” đóng cửa mỏ khoáng sản than Mường Vọ (Kim Bôi) từ lâu, song các hoạt động khai thác, vận chuyển than ở đây vẫn diễn ra nhộn nhịp.
Mới đây, ông Quách Tất Liêm - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hòa Bình đã ký công văn về việc kiểm tra, rà soát các thông tin cơ quan báo chí phản ánh mỏ khoáng sản than Mường Vọ (thôn Vọ, xã Cuối Hạ, huyện Kim Bôi) vẫn hoạt động, bất chấp việc đã có "lệnh" đóng cửa mỏ của UBND tỉnh.