Tại sao mâm cỗ Tết có thể thiếu - thừa đủ món, nhưng không bao giờ vắng mặt gà luộc?

Văn hoa của người Việt Nam chúng ta trong mâm cơm ngày Tết Nguyên đán, hoặc trong đám giỗ, đám cưới thì không đơn thuần là bữa ăn mà còn chứa đựng những ý nghĩa sâu sắc về tín ngưỡng, về văn hóa truyền thống.

Con gà nhất là món gà luộc chính là một vật phẩm dâng cúng, đặc biệt là trong những mâm cỗ dịp Tết là để tưởng nhớ tổ tiên, cầu mong được sự phù hộ của các linh hồn cho người sống, là sự kế tục truyền thống tốt đẹp mà người xưa để lại… Chính vì vậy, người xưa thường nói cỗ nào cũng có thịt gà. Bởi vì đây chính là một nét văn hoa truyền thống ngàn đời của người dân chúng ta.

Trong cuộc sống của ngày nay nhiều món ăn hấp dẫn hơn. Nhưng trên mâm cỗ ngày tết nhất làm mâm cỗ cúng Tết, gà luộc vẫn là món không thể thiếu.

Tại sao mâm cỗ Tết người Việt nhất định phải có gà?

Theo các nhà nghiên cứu về văn hóa dân tộc thì từ thời cổ đại, gà trống đã trở thành loài vật linh thiêng trong nhiều hệ thống tín ngưỡng và thờ cúng với tư cách là lễ vật. Đặc biệt, đối với một đất nước nông nghiệp như nước ta thì hình cảnh con gà trống lại càng là biểu tượng gần gũi, vì nhiều lý do. Gà là loài gia cầm được nhân loại thuần hóa từ rất sớm. Gà trống có thói quen gáy sáng, tiếng gáy vang xa, báo thức cho cả cộng đồng, nó trở thành dấu hiệu báo thời gian để con người ý thức về phạm trù ngày. Con gà cũng là người bạn thân thiết của mỗi con người chúng ta.

Ấy là về khía cạnh thực tế, còn xét về khía cạnh tâm linh, loài gà, đặc biệt là gà trống rất quan trọng trong tín ngưỡng thờ mặt trời với cư dân trồng lúa nước. Gà gọi mặt trời để tạo nên phạm trù thời gian.

Tục cúng gà luộc vào dịp Tết có lẽ cũng từ một truyện cổ dân gian, kể rằng, xưa kia Ngọc Hoàng thấy mặt đất lạnh lẽo và ẩm thấp quá mới sai mười mặt trời ngày đêm chiếu rọi. Nhưng đến khi đất đã khô trắng, nứt nẻ rồi mà Ngọc Hoàng vẫn chưa gọi mặt trời về, loài người và cỏ cây khốn đốn vì nắng hạn. Bởi vậy, nét văn hóa đó vẫn còn lưu truyền mãi cho tới ngày nay.

* Thông tin mang tính tham khảo chiêm nghiệm