Tại sao Ukraine sợ bom dẫn đường Grom của Nga?

Khu vực giáp chiến tuyến và sâu phía sau của Ukraine đã không còn an toàn, khi Nga đưa vào sử dụng loại bom lượn có điều khiển Grom-E1/2. Bom lượn dẫn đường Grom-E1/2, được thiết kế để tấn công các mục tiêu cố định có tọa độ đã biết trước trên mặt đất, như hầm trú ẩn, đường băng, cầu cống, các điểm tập trung quân, kho hậu cần, trận địa pháo binh… 

Bom Grom-E2 do Tập đoàn Kronstadt (St. Petersburg) phát triển và Tổng công ty Vũ khí Tên lửa Chiến thuật Nga (KTRV) sản xuất. Loại bom Grom-E1/22 và bom lượn có điều khiển FAB, sử dụng mô-đun UMPK là hai loại bom có thiết kế hoàn toàn khác nhau, nhưng cùng chung nguyên lý hoạt động.

Bom FAB là loại bom thường, không có điều khiển, sử dụng theo kiểu thả rơi tự do từ máy bay chiến đấu và máy bay ném bom. Nhờ có sự cải tiến khi trang bị thêm mô-đun cánh lượn UMPK, biến bom thường FAB, thành bom có điều khiển. 

Ưu điểm của bom lượn FAB sử dụng mô-đun UMPK, là tận dụng được số bom không điều khiển có sẵn trong kho, biến chúng thành vũ khí có điều khiển. Nhược điểm là độ chính xác không cao và đặc biệt là tầm bay ngắn, do thiết kế khí động học của bom FAB là bom thả rơi tự do.

Bom Grom thực chất là loại bom “2 trong 1” của bom FAB và mô-đun cánh lượn UMPK; khi tất cả được thiết kế thành một khối, do vậy bom Grom có hình dáng khí động học tối ưu, nên có tầm bay xa hơn và mức chính xác cao hơn bom FAB với mô-đun UMPK.

Tờ nhật báo Anh “The Daily Telegraph” đã đăng bài viết của chuyên gia quân sự nổi tiếng David Axe, về việc người Nga sử dụng bom “chết người” Grom-E1, tiêu diệt các mục tiêu trên chiến trường Ukraine. Axe cho biết, lực lượng không quân chiến thuật Nga đã bắt đầu sử dụng với số lượng lớn bom Grom-E1/E2, có tầm bay xa gấp ba lần loại bom FAB với mô-đun cánh lượn UMPK, mà Nga thường sử dụng.

Bom Grom-E2 giúp máy bay chiến đấu của Nga thực hiện các cuộc tấn công từ bên ngoài phạm vi phòng không của Ukraine. Điều mà theo chuyên gia Axe, là “hoàn toàn không thể chấp nhận được”. Theo Axe, việc Nga tăng cường sử dụng loại bom này, nên được coi là phản ứng của Moscow đối với việc cung cấp máy bay chiến đấu F-16 cho Ukraine, được trang bị tên lửa không đối không tầm xa AIM-120, có tầm bắn lên tới 64,37 km. 

Với việc những chiếc Su-34 khi xuất kích, được những chiếc Su-30SM hoặc Su-35 bay kèm bảo vệ, khiến các cuộc đối đầu giữa “Chim ưng” F-16 và Su-34 là khó có thể xảy ra. Chuyên gia David Axe cũng cho biết, các cuộc tấn công vào các mục tiêu của Ukraine ở Zaporizhia, Kharkov, Kherson và Mirnograd, bom Grom-E1 đã được Nga sử dụng với số lượng lớn.

Vậy loại bom Grom có gì mà khiến phương Tây phải “giật mình”? TASS, trích dẫn thông tin từ Công ty Cổ phần Vũ khí Tên lửa Chiến thuật, cho biết về một số đặc điểm kỹ, chiến thuật của bom Grom. Đây là loại bom được Nga thiết kế, để sử dụng trên hầu hết các dòng máy bay chiến đấu của họ, bao gồm cả máy bay chiến đấu đa năng thế hệ thứ năm Su-57. Hiện có hai phiên bản là Grom-E1 và Grom-E2.

Về lịch sử phát triển của loại bom này. Năm 2015, Công ty Cổ phần Vũ khí Tên lửa Chiến thuật, đã lần đầu giới thiệu loại bom nay trong Triển lãm Hàng không và Vũ trụ Quốc tế, với tên gọi bom dẫn đường 9-A-7759 Grom. Sản phẩm kết hợp cùng lúc hai loại vũ khí đầy hứa hẹn, đó là tên lửa dẫn đường Grom-E1 và bom lượn Grom-E2; được các chuyên gia chuyên ngành đặt cho cái tên không chính thức là "Russia Zeus". 

Tổ hợp này đã hoàn thành các bước thử nghiệm kỹ thuật và đạt đến giai đoạn thử nghiệm cấp nhà nước vào giữa năm 2018; nhưng không được Quân đội Nga chấp nhận đưa vào biên chế chiến đấu. Lý do là Quân đội Nga khi đó còn quá nhiều bom FAB mà Liên Xô để lại.

Nhưng sau khi xung đột Nga-Ukraine bùng nổ, lực lượng không quân chiến thuật Nga thiệt hại quá nhiều máy bay chiến đấu. Mặc dù không quân chiến thuật Nga trang bị phần lớn chiến đấu cơ thế hệ 4, nhưng do thiếu vũ khí có điều khiển, nên phải sử dụng phần lớn vũ khí không điều khiển, chủ yếu là bom thả rơi tự do FAB và rocket. 

Những chiếc chiến đấu cơ hiện đại Su-34 hay Su-35 của Nga, phải sử dụng phương pháp ném bom bổ nhào từ thời thế chiến thứ hai; do vậy dễ dàng biến thành mục tiêu cho các vũ khí phòng không tầm thấp của Ukraine. Khiến lực lượng không quân chiến thuật Nga, có giai đoạn rơi vào khủng hoảng.

Trước bối cảnh đó, ngoài việc gấp rút cải tiến bom FAB thành các loại bom có điều khiển như bom JDAM-ER của Mỹ, thì bom 9-A-7759 Grom cũng được Nga gấp rút đưa vào sản xuất loạt. Đồng thời bom Grom cũng có một số cải tiến, dựa trên kinh nghiệm của chiến trường Ukraine. 

Thông tin về các tính năng thiết kế và đặc tính hiệu suất của bom Grom-E1/2 do nhà sản xuất công bố. Cả hai phiên bản đều được chế tạo theo thiết kế khí động học tiêu chuẩn, có thân hình trụ với cánh gấp xuôi về sau và mũi hình nhọn như đầu đạn pháo. Các giải pháp kỹ thuật như vậy, đảm bảo sự tích hợp của bom với các loại máy bay chiến đấu, cả ở mấu treo bên ngoài và bên trong khoang bom. 

Cả bom Grom-E1 và Grom-E2 đều có tốc độ bay cận âm gần như nhau (khoảng 300 m/s ó 1.080 km/h). Hệ thống dẫn đường hiện đại, có khả năng chống nhiễu cao trước các biện pháp đối phó điện tử của đối phương và cách duy nhất để vô hiệu hóa nó, là phá hủy bằng tác động bằng ngoại lực ở trên không.

Việc trang bị cho bom Grom-E1 một động cơ tên lửa nhỏ, biến nó thành một tên lửa hành trình giá rẻ. Tầm bay tối đa của Grom-E1 có thể tới 200 km, nếu sử dụng động cơ tên lửa lớn và 120 km, nếu sử dụng động cơ tên lửa nhỏ hơn.

Hiện tại, bom Grom đang được Nga sản xuất hàng loạt và được lực lượng không quân chiến thuật của họ tích cực sử dụng trên chiến trường. Trong đó có vụ tấn công sâu vào lãnh thổ Ukraine, ở khu vực thành phố Zaporizhia thời gian gần đây. (nguồn ảnh Topwar, Sputnik, Kyiv Post).