Tháp Nhạn - Phú Yên, chứng tích cổ ngàn tuổi kết nối quá khứ và hiện tại

Nằm trên sườn núi Nhạn, Phú Yên, trải qua hàng trăm năm, tháp Nhạn vẫn bền vững với thời gian, trở thành chứng tích về quá trình phát triển lâu dài của vùng đồng bằng Tuy Hoà....

Thap Nhan - Phu Yen, chung tich co ngan tuoi ket noi qua khu va hien tai

Tháp Nhạn, một tháp cổ Champa, nằm trên núi Nhạn thuộc trung tâm thành phố Tuy Hòa, Phú Yên và nằm ở bờ bắc sông Chùa, một phụ lưu của sông Đà Rằng.

Thap Nhan - Phu Yen, chung tich co ngan tuoi ket noi qua khu va hien tai-Hinh-2

Tháp Nhạn có nhiều tên gọi khác nhau. Người Kinh gọi là Tháp Chàm còn người Chăm gọi là Đền Kalan. Theo Đại Nam Nhất thống chí của Quốc sử quán triều Nguyễn, "phía đông phủ lị Tuy An có núi Bảo Tháp, vì trên có tháp cổ nên gọi tên ấy". Sau này, có thể vì núi hình cánh nhạn, hoặc nơi đây nhiều chim nhạn, nên cải thành tháp Nhạn và núi Nhạn.

Thap Nhan - Phu Yen, chung tich co ngan tuoi ket noi qua khu va hien tai-Hinh-3

Tháp Nhạn là công trình kiến trúc tháp lớn của người Chăm xây dựng vào khoảng thế kỷ XI. Kiến trúc Tháp Nhạn gồm ba phần theo quan niệm của người Chăm, đại diện cho trần tục, tâm linh và thần linh. Trên đỉnh tháp là một trụ đá hình chóp nhọn, biểu tượng của linga. Đây cũng là phần duy nhất của tháp được làm bằng đá. Linga là sinh thực khí nam, tượng trưng cho thần Shiva, một trong ba vị thần tối cao của Ấn Độ giáo.

Thap Nhan - Phu Yen, chung tich co ngan tuoi ket noi qua khu va hien tai-Hinh-4

Vào buổi tối, dưới ánh đèn, tháp Nhạn hiện lên lung linh và huyền ảo. Khi xưa, người Chăm dựng tháp hoàn toàn bằng gạch nung, sau đó được xếp khít với nhau. Chúng được liên kết với nhau bằng loại chất liệu thiên nhiên để khi hoàn thành, không hề thấy mạch hồ lộ ra.

Thap Nhan - Phu Yen, chung tich co ngan tuoi ket noi qua khu va hien tai-Hinh-5

Là công trình kiến trúc nghệ thuật có giá trị lịch sử, trở thành biểu tượng văn hóa của tỉnh Phú Yên. Năm 1988, tháp Nhạn được công nhận là Di tích kiến trúc - nghệ thuật cấp quốc gia. Tháp có bốn mặt nhưng chỉ có một cửa vào duy nhất ở phía Đông, ba cửa còn lại đều bịt kín.

Thap Nhan - Phu Yen, chung tich co ngan tuoi ket noi qua khu va hien tai-Hinh-6

Mặt chính tháp có một lối vào nhỏ, dẫn tới không gian phía trong khoảng hơn 20 mét vuông thờ Bà Thiên Y A Na. Tháp Nhạn là một trong số rất ít tháp Chăm còn hoạt động tín ngưỡng thờ thần Poh Nagar (Thiên Y A Na). Tượng thờ Bà Thiên Y A Na được đặt trên bệ thờ bằng đá sa thạch hiếm có. Đây cũng là một bệ thờ hiếm hoi còn sót lại trong kho tàng di sản điêu khắc Chămpa.

Thap Nhan - Phu Yen, chung tich co ngan tuoi ket noi qua khu va hien tai-Hinh-7

Theo truyền thuyết, Bà Thiên Y A Na từng hạ giới để dạy dân chúng cách cày cấy, dệt vải. Sau khi bà về trời, tưởng nhớ ân đức, người Chăm đã xây dựng ngọn tháp làm nơi thờ phụng.

Thap Nhan - Phu Yen, chung tich co ngan tuoi ket noi qua khu va hien tai-Hinh-8

Sách Đại Nam Nhất thống chí chép: "Trên núi Bảo Tháp thờ thần Thượng Đỉnh Chúa Thiết Bà, nhiều lần tỏ rõ linh ứng, được triều ta (triều Nguyễn) nhiều lần phong tặng". Vào cuối tháng Ba Âm lịch hàng năm tại đây thường diễn ra lễ Vía Bà Thiên Y A Na. Chính lễ vào ngày 21 tháng Ba, thu hút đông đảo nhân dân tham gia, đặc biệt là đồng bào người Chăm.

Thap Nhan - Phu Yen, chung tich co ngan tuoi ket noi qua khu va hien tai-Hinh-9

Ngoài ra vào ngày rằm tháng Giêng Âm lịch hằng năm, tháp Nhạn là nơi diễn ra Hội thơ Nguyên tiêu thu hút đông đảo giới văn nghệ sĩ tới ngâm vịnh, chia sẻ thơ ca.

Thap Nhan - Phu Yen, chung tich co ngan tuoi ket noi qua khu va hien tai-Hinh-10

Phú Yên có gần 30 dân tộc, trong đó có hơn 23.000 người Chăm, cùng chung sống. Tháp Nhạn là chứng tích về một quá trình phát triển lâu dài của vùng đồng bằng Tuy Hoà, hành trình khai phá vùng đất Phú Yên của người Việt cũng như sự giao thoa văn hóa, tinh thần hoà hiếu trong mối quan hệ giữa hai dân tộc Việt - Chăm.

Thị xã Tuy Hòa năm 1970 qua ảnh của lính Mỹ

(Kiến Thức) - Đại lộ Trần Hưng Đạo nhìn từ máy bay, Tàu hỏa qua cầu Đà Rằng, nét cổ kính của tháp Nhạn... là loạt ảnh hiếm về Thị xã Tuy Hòa năm 1970 được đăng tải trên trang web của Đại đội đổ bộ đường không số 203 Mỹ thời chiến tranh Việt Nam.

Thi xa Tuy Hoa nam 1970 qua anh cua linh My
 Đại lộ Trần Hưng Đạo - Quốc lộ 1 ở thị xã Tuy Hòa năm 1970 nhìn từ máy bay trực thăng. Ảnh: 203rdhawkeyes.net.

Mê đắm kiến trúc đặc sắc 7 di tích Chăm ở miền Trung

Đến miền Trung, du khách không thể bỏ qua những đền tháp Chăm cổ kính này.

Me dam kien truc dac sac 7 di tich Cham o mien Trung

Khu đền tháp Chăm Mỹ Sơn ở huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam được UNESCO công nhận Di sản Văn hóa Thế giới vào năm 1999. Theo tư liệu của ban quản lý di sản, quần thể hơn 70 công trình kiến trúc đền tháp Chăm ở đây nằm giữa một thung lũng hùng vĩ, thâm nghiêm, được tạo lập trong suốt thời gian dài 900 năm, từ thế kỷ 4 đến thế kỷ 13. Ảnh: Myson Sanctuary.

Me dam kien truc dac sac 7 di tich Cham o mien Trung-Hinh-2

Tháp Bánh Ít còn gọi là tháp Bạc, nằm trên một quả đồi cao ở huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định. Theo nhiều người lý giải, sở dĩ gọi là tháp Bánh Ít vì nhìn từ xa trông công trình kiến trúc này như chiếc bánh ít đặc trưng ở địa phương. Ảnh: Minh Hoàng.

Tin mới