Hạ viện Mỹ hôm 16/7 đã bỏ phiếu thông qua nghị quyết lên án việc Tổng thống công kích 4 nữ nghị sỹ Dân chủ trên trang Twitter, cho đó là “những bình luận phân biệt chủng tộc”. Đây được coi là biện pháp mang tính biểu tượng nhằm hạ bệ uy tín của Tổng thống Trump cũng như những đồng minh trong đảng Cộng hòa của ông.

Tổng thống Mỹ Trump và Chủ tịch Hạ viện Pelosi. Ảnh: The Hill.

Cơ hội hạ bệ Tổng thống của phe Dân chủ

Nghị quyết, được thông qua với 240 phiếu thuận và 187 phiếu chống là kết quả của sự giận dữ sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đăng tải dòng Tweet hôm 15/7 nói rằng nhóm nghị sỹ nêu trên “hãy trở về để giúp cải thiện quê hương mình, nơi tội ác tràn ngập và bị tàn phá, sau đó quay lại và cho mọi người thấy họ đã giải quyết vấn đề như thế nào".

Bình luận của ông được cho là nhắm tới nhóm nữ nghị sĩ da màu trẻ tuổi bao gồm nghị sỹ bang New York, bà Alexandria Ocasio-Cortez, nghị sỹ bang Minnesota, bà Ilhan Omar, nghị sỹ bang Michigan, bà Rashida Tlaib và nghị sỹ bang Massachusetts, bà Ayanna Pressley. Ba trong số 4 nghị sỹ này được sinh ra tại Mỹ.

Nghị quyết nêu rõ: “Hạ viện lên án mạnh mẽ những bình luận mang tính phân biệt chủng tộc của Tổng thống Trump, đã làm gia tăng nỗi sợ hãi và sự căm ghét đối với những người Mỹ mới, những người da màu”. Đáng chú ý, có tới 4 nghị sỹ Cộng hòa và 1 nghị sỹ độc lập ủng hộ nghị quyết này. Nhà Trắng vẫn chưa đưa ra bình luận về vụ việc.

Những lời công kích của ông Trump đối với nhóm nữ nghị sỹ tiến bộ nêu trên, được biết với tên gọi “bộ tứ”, được coi là một nỗ lực nhằm chia rẽ đảng Dân chủ - vốn kiểm soát Hạ viện vào năm 2018 và có quyền ngăn cản chương trình lập pháp của ông.

Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi, người đã nỗ lực làm việc với những nghị sỹ tiến bộ trong phe của bà, kiên quyết bảo vệ nhóm nữ nghị sỹ trong cuộc tranh luận về phát ngôn của ông Trump.

“Những bình luận từ Nhà Trắng thật đáng xấu hổ và mang tính phân biệt chủng tộc. Mọi thành viên của hạ viện, Dân chủ lẫn Cộng hòa nên cùng chúng tôi lên án những dòng Tweet phân biệt chủng tộc của Tổng thống. Nếu không làm vậy sẽ là sự khước từ các chuẩn mực của chúng ta và từ bỏ một cách đáng xấu hổ lời tuyên thệ sẽ bảo vệ người dân Mỹ”, bà Pelosi nói.

Nhiều nhà quan sát nhận xét rằng, bà Nancy Pelosi vốn được coi là chiến lược gia kỳ cựu nhất trong Hạ viện, đã nhanh chóng chớp lấy cơ hội này để không chỉ hạ bệ uy tín của Tổng thống Trump mà còn góp phần làm dịu đi những sự chia rẽ ngay trong chính đảng của bà. Bằng cách đứng về phía nhóm nữ nghị sỹ bị ông Trump chỉ trích, bà có thể đoàn kết các thành viên Dân chủ chống lại một đối thủ chung: Tổng thống Trump và bà đã thành công hơn cả kỳ vọng khi lôi kéo được một số nghị sỹ Cộng hòa về phía mình.

Đảng Cộng hòa tìm công cụ bảo vệ ông Trump

Lời phát biểu của Chủ tịch Hạ viện Pelosi đã làm bùng lên cuộc tranh cãi tại Hạ viện suốt hai tiếng đồng hồ, sau khi nhiều thành viên đảng Cộng hòa tại Hạ viện cho rằng bà đã “đi quá xa” trong phát ngôn và phá vỡ quy tắc của cuộc tranh luận.

Các nghị sỹ Cộng hòa đã tìm cách trấn áp những lời lẽ của bà Pelosy để bảo vệ Tổng thống Trump. Công cụ của họ chính là điều khoản của bộ quy tắc do cựu Tổng thống Thomas Jefferson soạn thảo năm 1801. Các quy tắc của Hạ viện được dẫn dắt bởi cái gọi là “Hướng dẫn Jefferson”, trong đó có điều khoản nêu rõ “những bình phẩm hay sự quy chiếu liên quan đến chủng tộc hoặc các loại phân biệt đối xử khác áp đặt với Tổng thống là không hợp lệ”.

Ông Doug Collins, thành viên đảng Cộng hòa nắm vị trí cấp cao tại Ủy ban Tư pháp Hạ viện đã phản bác nhận xét của bà Pelosi, nhấn mạnh phe Dân chủ đã vượt ra ngoài bản “Hướng dẫn Jefferson” và các quy tắc của Hạ viện bằng cách gán cho những phát ngôn của Tổng thống là phân biệt chủng tộc. Ông hối thúc các nghị sỹ nên theo đuổi sự hòa giải thay vì làm leo thang cuộc công kích chống lại Tổng thống.

Một số thành viên Cộng hòa khác cũng bảo vệ dòng Tweet của Tổng thống Trump. Nghị sỹ Tom McClintock, bang California khẳng định, Tổng thống đang nói về lòng yêu nước của nhóm nữ nghị sỹ chứ không phải chúng tộc của họ. Còn ông Mitch McConnell, lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Mỹ cho rằng: “Mọi người nên hạ bớt giọng điệu công kích”.

“Tổng thống không phải là một người phân biệt chủng tộc. Tôi nghĩ rằng tất cả những giọng điệu lên án Tổng thống đều không tốt cho nước Mỹ”.

Reuters cho biết, những lời nhận xét trên trang Twitter của Tổng thống Trump có thể gây sự chú ý nhưng nhìn chung không ảnh hưởng đến tỷ lệ ủng hộ ông trong bối cảnh nhà lãnh đạo Mỹ đang tìm kiếm nhiệm kỳ thứ hai trong cuộc bầu cử vào năm 2020.

Kết quả một cuộc thăm dò dư luận mới đây cho thấy tỷ lệ ủng hộ ông Trump trong đảng Cộng hòa đã tăng nhẹ. Tuy nhiên, ông đã mất đi phần nào sự ủng hộ của các nghị sỹ Dân chủ sau những bình luận trên Twitter. Nhìn chung, tỷ lệ ủng hộ ông trước bầu cử vẫn không thay đổi.

*) Title do Kiến Thức biên tập lại