Tào Tháo (155 – 220), tự Mạnh Đức, là nhà chính trị, quân sự kiệt xuất cuối thời Đông Hán trong lịch sử Trung Quốc. Trong cuộc đời cầm quân của mình, ông từng lập nên nhiều chiến công hiển hách, vang danh thiên hạ. Kể về ông có hàng trăm, hàng nghìn giai thoại.

Tào Tháo không chỉ mưu lược hơn người mà ông còn là một người đa nghi bậc nhất trong thiên hạ bấy giờ, dân gian thường ví “nóng như Trương Phi, đa nghi như Tào Tháo” để nói về tính cách đa nghi của ông, thế nhưng, có một người khiến Tào Tháo chấp nhận để người ta phụ mình, chấp nhận cho đi mà không mong nhận lại, chấp nhận như là một trong những hối tiếc lớn nhất trong cuộc đời. Người đó chính là Quan Vũ, tự Vân Trường.

Quan Vũ là người duy nhất Tào Tháo để người “phụ mình”.

Tào Tháo là người hiểu rõ và trân trọng tài năng Quan Công nhất

Quan Vũ từ một vô danh tiểu tốt, trở thành danh tướng nổi danh thiên hạ cũng bắt đầu từ sự ủng hộ của Tào Tháo. Khi quân chư hầu do Viên Thiệu làm minh chủ đem quân đi đánh Đổng Trác, tướng của Đổng Trác là Kiêu kỵ Hiệu úy Hoa Hùng liên tiếp đánh bại Tôn Kiên, chém bộ tướng của Kiên là Tổ Mậu. Sau đó lại liên tiếp chém liền hai tướng, khiến Viên Thiệu than thở: “Tiếc rằng hai tướng Nhan Lương, Văn Xú chưa tới. Nếu có một người ở đây thôi, đâu cần phải sợ Hoa Hùng?”.

Lời Thiệu chưa dứt, Quan Vũ đã bước ra nói: “Tiểu tướng xin đi lấy đầu Hoa Hùng!”.

Quan Vân Trường lúc đó chỉ là một “mã cung thủ” vô danh tiểu tốt, cho nên Viên Thiệu và Viên Thuật không chấp nhận, sợ mất mặt trước Hoa Hùng. Duy chỉ có Tào Tháo ủng hộ Quan Vũ xuất trận, và mời Quan Công một chén rượu.

“Rượu đã rót ra, Quan mỗ sẽ trở lại ngay!” – Quan Công nói xong cầm đao lên ngựa. Không lâu sau đã thấy Quan Vũ đem đầu Hoa Hùng về.

Quan Vũ đem đầu Hoa Hùng về.

Vì thế có thơ ca ngợi Quan Vũ rằng:

Trống trận nổi thùng thùng,

Vẳng nghe nhạc ngựa rung.

Chén rượu vẫn còn nóng,

Đã thấy thủ Hoa Hùng.

Quan Vũ vì nghĩa mà phụ lòng Tào Tháo

Đầu năm 200, Tào Tháo dẫn quân bản bộ kéo xuống Từ Châu để báo thù cho cha là Tào Tung. Lưu Bị biết mình thế yếu bèn sai người đi cầu cứu Viên Thiệu nhưng Thiệu chần chừ không ra quân. Tào Tháo gấp rút tiến đánh Từ châu. Vài ngàn quân của Lưu Bị không chống nổi, thua chạy tan tác.

Lưu Bị bỏ chạy sang Hà Bắc theo Viên Thiệu, Trương Phi trốn về Nhữ Nam, gia quyến Lưu Bị đều bị bắt. Quan Vũ cùng đường, buộc phải đầu hàng Tào Tháo, theo về Hứa Xương. Để bảo vệ hai phu nhân vợ Lưu Bị, Quan Vũ buộc phải ra điều kiện với Tào Tháo, sau này gọi là “ước pháp tam chương” (giao hẹn 3 điều).

Theo Tam quốc diễn nghĩa, việc Quan Công “hàng Hán không hàng Tào” thể hiện sự trung nghĩa của ông, đồng thời mô tả Quan Vũ không hề động lòng trước mỹ nữ và tiền bạc mua chuộc của Tào Tháo.

Sẵn ngưỡng mộ từ trước, Tào Tháo đối xử với Quan Vũ rất trọng vọng, phong làm thiên tướng quân – Hán Thọ Đình Hầu. Nhưng Tào Tháo cũng biết Quan Vũ không có ý ở lại lâu dài với mình, bèn sai Trương Liêu đến thăm dò ông. Quan Vũ thẳng thắn nói với Trương Liêu: “Tào Công đối với tôi rất tốt, trong lòng tôi biết rõ. Nhưng tôi chịu ơn trời cao đất dày của Lưu tướng quân, từng thề là cùng sống cùng chết, không thể phản bội được. Tôi không thể lưu lại nơi này, chỉ có điều phải đợi lập được công, báo đáp Tào Công thì tôi mới đi”. Trương Liêu trở về nói lại với Tào Tháo. Tào Tháo không những không tức giận mà càng thêm kính trọng ông.

Sự kiện 3 anh em Lưu – Quan – Trương kết nghĩa vườn đào, đó chính là nguồn gốc của sự chính trực mà Quan Vũ mang theo mình dù cho được hưởng vinh hoa phú quý, cũng chẳng mảy may động tâm.

Trong khi đó Viên Thiệu theo lời khẩn cầu của Lưu Bị, bèn dẫn quân đi đánh Tào Tháo. Thiệu chia quân, một mặt đánh thành Bạch Mã, mặt khác đóng ở bến Diên Tân. Tháng 4/200, Tào Tháo dẫn Quan Vũ và Trương Liêu đi cứu Bạch Mã, mặt khác lại chia quân ra Diên Tân để phân tán sự chú ý của Thiệu. Quả nhiên Thiệu tăng cường thêm quân cho Diên Tân mà không chú ý Bạch Mã. Tào Tháo nhân đó đột ngột thúc quân đánh mạnh ở Bạch Mã. Quan Vũ ra trận, giết chết mãnh tướng của Viên Thiệu là Nhan Lương, giải vây cho thành Bạch Mã.

Tháng 5/200, Quan Vũ cùng Trương Liêu lại theo Tào Tháo đi men theo sông Hoàng Hà về phía tây đến cứu Diên Tân. Viên Thiệu cùng Lưu Bị và Văn Sú mang quân đuổi theo. Quan Vũ giúp Tào Tháo đánh bại Viên Thiệu một trận nữa tại đây, giết chết được Văn Sú. Vì lực lượng ít hơn địch nên sau đó Tào Tháo hạ lệnh lui quân về phía nam Tế Thủy, tức là bến Quan Độ đóng đồn, còn Viên Thiệu đóng lại ở Diên Tân.

Sau trận Diên Tân, hai bên tạm hưu chiến. Tào Tháo càng khâm phục Quan Vũ, ban thưởng cho ông rất nhiều. Còn Quan Vũ đã được trời ban cho cơ hội báo đáp trọng tình của Tào Tháo, không còn khúc mắc ở trong tâm nữa.

Khí phách của một bậc anh hùng, can trường đầy nghĩa khí.

Lưu Bị thấy Viên Thiệu không đủ tài năng để chống chọi lại Tào Tháo nên bỏ đi. Trong khi đó, ở bản doanh của Tào Tháo, Quan Vũ cũng gói ghém toàn bộ tặng phẩm của Tào Tháo để lại, viết một lá thư cáo biệt và lẳng lặng ra đi.

Tào Tháo vì muốn lưu giữ Quan Công để sử dụng sau này nên không cấp giấy qua ải, nhưng cũng không sai tướng đuổi bắt. Các tướng của Tào Tháo không cho Quan Công qua ải nên ông phải mở đường máu mà đi. Quan Công đã qua 5 ải chém 6 tướng của Tào Tháo. Vậy mà Tào Tháo vẫn truyền công văn cho các ải thả cho Quan Vũ đi, thì có thể thấy tấm lòng Tào Tháo ái mộ tài năng, phẩm hạnh của Quan Vũ như thế nào.

Có thơ khen Quan Vũ qua 5 ải chém 6 tướng như sau:

“Treo ấn phong vàng trả tướng Tào,

Dặm đường lững thững dạ xôn xao.

Nghìn đường Xích Thố bon chân ngựa,

Năm ải Thanh long ngả lưỡi đao.

Bờ cõi chứa chan lòng tiết nghĩa,

Núi non lừng lẫy tiếng anh hào.

Một mình chém tướng ai đương nổi,

Đề vịnh xưa nay để biết bao”.

Quan Vũ.

Sử gia Bùi Tùng Chi khi chú giải Tam quốc chí đã không khỏi cảm thán khi viết lại đoạn tư liệu lịch sử này: “Tào Công biết Quan Vũ không ở lại mà lòng càng thêm yêu mến cái chí của ông. Quan Vũ bỏ đi mà Tào Tháo không đuổi theo để tán thành cho cái nghĩa của ông. Đây chẳng phải là sự độ lượng của bậc bá vương sao, ai có thể làm được như vậy? Điều này đã miêu tả chân thực cái đạo đức lương thiện của Tào Công”.

Có thể thấy điều mà Tào Tháo kính phục Quan Vũ không phải là sức mạnh, không phải là Thanh Long Yển Nguyệt đao mà là nghĩa khí của ông. Bởi thế nên, khi từ tạ, Quan Vũ qua 5 cửa ải, chém 6 tướng mà Tào Tháo vẫn bỏ qua cho ông, không sai quân truy kích. Đó không giống với tính cách của thông thường của Tào Tháo. Thực tế, Tào Tháo là một minh chủ, rất trọng đãi hiền tài, hoàn toàn không ích kỷ, xấu xa như người ta tưởng.

Tào Tháo đặc biệt quý trọng những nghĩa sĩ trung liệt, phải là “trung liệt” như Quan Vũ thì mới có được kết cục “ngoại lệ” như vậy. Hãy nhớ lại chuyện của Lã Bố. Cũng là một mãnh tướng, cũng hàng Tào, thậm chí còn hàng với thái độ thành khẩn, ngoan ngoãn hơn nhưng cuối cùng vẫn bị Tào Tháo lấy mạng vì sự bất nghĩa của mình.

Cái nghĩa của Quan Vũ là quá lớn, không vì tiền bạc, công danh mà quên tình nghĩa năm xưa với Lưu Bị. Chính vì sự “trung nghĩa” này của Quan Vũ mà Tào Tháo cực kỳ nể trọng ông, nên quyết định “phá lệ” duy nhất một lần. Đó có thể coi là lần duy nhất Tào Tháo để người “phụ mình” trong lịch sử.

* Kiến Thức đã đổi tên bài viết.